دکتر رئوف کریم*
تشنگی صدام برای خون بیشتر ریختن و .... با جنگ خلیج ادامه یافت و سال 1990 به کویت حمله کرد و برنامه اش این بود که عربستان سعودی هم تسخیر شود. و عاقبت آمریکا و کشورهای غربی و نیروهای هم پیمان جنگ علیه صدام را در 15 ژآنویه 1991 آغاز کردند و در انجام شکست عراقی در جنگ خلیج فارس، با حکمت و زیرکی رهبر جنبش کرد، جلال طالبانی، مهندس واقعی قیام مردم و انتفاضه ، در بهار 1991 - در روز 7 مارس و چند روز قبل از نوروز - اولین قدم آزادسازی شهرهای عراق شروع شد.
امروز پس از 25 سال که مردم کرد علیه دیکتاتوری صدام حسین قیام کردند، شاید کسی نمی دانست که قدرت بعث و صدام در یک ربع قرن پس از 1991 ، به کلی نابود می شود.
رژیم بعث دیکتاتور با گلوله و شمشیر و ددمنشانه در طی سالها حکمرانی از 1968 تا 1991 هرچه توانستند علیه کردها انجام دادند از زندانی کردن - کشتن - شکنجه - بمباران شیمیایی - نابودی روستاهای کردستان - بهم زدن کل کردستان و نواحی و ویران کردن زراعت و ... تا هر آنچه تندی و خشونت بود علیه کردها کردند و رفتند. شیعیان هم چنین بودند و سنی ها هم آزار دیدند و شاید در برابر ظلم صدام بتوان گفت که کسی برحذر نبود. هیچ پرنسیب و اخلاق و یا حقوق بشری هم در نظر نبود و هر آنچه توانستند کردند و از ان روز که بعثی ها به قدرت رسیدند مردم عراق شادی ندیدند و جنگ پس از جنگ و خشونت پس از خشونت بود.
از 1961 میلادی تا 2003 جنگ کُرد و شیعه بردوام بود . دولت عربی و اسلامی ها و اروپایی ها و .. در مقابل این همه جنایت علیه بشریت که صدام می کرد، چشمشان را بسته بودند و صدایی هم نداشتند و شاید جوانمردی و مقاومت مردمان عراق و خصوصا کردها و شیعیان بطور خستگی ناپذیر حرکت کردند و توافق کردند که در زیر پرچم دمکراسی و آزادی برای عراق علیه دیکتاتور حرکت کنند و بردوام باشند. تنها کوه‌های کردستان پناه آنان بود و هیچ کشوری هم حمایت نکرد و بعثی‌ها آنچه توانستند علیه کردها انجام دادند و تا سال 1979 که شاه رفت و انقلاب شد و حکومت جمهوری اسلامی درست شد.
صدام حسین جنگ علیه ایران را شروع کرد و همان جنگ علیه شیعه و کردها هم ادامه داشت و به مدت 8 سال با کمک و حمایت غرب و شرق، از هر جنایتی روی گردان نبود و مردم ایران هم مانند مردمان عراق قربانی حضور و وجود این دیکتاتور بودند و صدها روستا و شهر نابود و ویران و تاراج شد و چند میلیون نفر انسان از هر دو ملت ایران و عراق یا دربدر و آواره و یا کشته و مجروح شدند و چه بسیار آواره هایی که به ایران آمدند و پناه گرفتند و صدها سرباز عراقی در جبهه جنگ که باوری و اعتقادی به جنگ تحمیلی نداشتند خود را به ایران تسلیم می‌کردند و دو کشور ایران و عراق قربانی صدام شدند و از 1988 که آتش بس شد رژیم عراق به تهدید شیعیان و کردها پرداختند و با تمام قدرت نظامی از زمین و آسمان به کردستان حمله ور شد و اسم عملیات را انفال گذاشت و از انفال 1 تا 8 در مدت یک سال در نابودی شهر حلبچه و بمباران شیمیایی و ویران کردن مناطق سلیمانیه و دهوک و گرمیان و ... 182000 کرد را قربانی کرد و انفال کشتارگاه کردها شد و فضای بین الملل هم ساکت بود و اگر هم همکاری و حمایت ایران نمی بود، این قربانی و خسارت چه بسا 5 برابر می شد. تنها حامی کردها همان جمهوری اسلامی و همان ملجا و پناه همیشگی ما یعنی ایران بود.
تشنگی صدام برای خون بیشتر ریختن و .... با جنگ خلیج ادامه یافت و سال 1990 به کویت حمله کرد و برنامه اش این بود که عربستان سعودی هم تسخیر شود. و عاقبت آمریکا و کشورهای غربی و نیروهای هم پیمان جنگ علیه صدام را در 15 ژآنویه 1991 آغاز کردند و در انجام شکست عراقی در جنگ خلیج فارس، با حکمت و زیرکی رهبر جنبش کرد، جلال طالبانی، مهندس واقعی قیام مردم و انتفاضه ، در بهار 1991 - در روز 7 مارس و چند روز قبل از نوروز - اولین قدم آزادسازی شهرهای عراق شروع شد. و در مدت 3 هفته تمام دستگاه های امنیتی و ارتش عراق در سلیمانیه و دهوک و کرکوک و اربیل تسخیر شد و کردها بر سرنوشت خود حاکم شدند و برای نخستین بار بود که کردها نفس آزادی را استنشاق کردند آنهم پس از انهمه زحمت و مینت که تحمل کردند و پس از آن در سال 1992 بنا به کیاست و فراست و سیاست مام جلال طالبانی یک انتخابات پارلمانی صورت گرفت و از خطاهای بعث سود گرفتند و وضع را اداره کردند و صدام هم به امید جنگ داخلی کردها، همه اداره ها و وزارت خانه ها را در کردستان تعطیل کرد و امید زیادی به توافق های خودش و بارزانی داشت و اما به جای آن هوس زودگذر، طالبانی به تاسیس اقلیم دست زد و امروزه دیگر کردها صاحب اقلیم هستند.
و در مدت 25 سال اخیر - از 1992 - کردستان عراق روزهای تلخ و شیرین زیادی را چشید . جنگ داخلی شعله ور شد . دخالت ترکیه و آمدن ارتش آن به داخل خاک کردستان بردوام ادامه یافته است. وقتی هم که در 2003 صدام رفت، استقرار سیاسی کردستان خیلی ضعیف بود . و بنا به حکمت و سیاست مام جلال؛ نیروهای سیاسی عراق از کرد و عرب و شیعه و سنی و ... تا کرد و آشوری و ایزدی و ... متحد کند و حکومت فدرالی عراقی درست شود. و اولین بار بود که عرااقی ها با آزادی و چند حزبی و چند ملیتی همدیگر را قبول کردند و در کنار هم زیست مسالمت آمیز سیاسی داشته باشند. دولت های عربی - اکثرا - در توازن قدرت عراق تاثیر گزار بودند و ترکیه دور منفی داشت و خصوصا در کردستان نقش بسیار سو و منفی بازی کرد. و ترکیه به فلج کردن اقتصاد کردستان دست زد و توانست سود زیادی به دست بیاورد و نقشی بسیار منفی در روابط اش ایفا کرد و بجای سیاست منطقی ایران، به راهی دیگر رفت. هر چند مام جلال تلاش کرد که توازن قدرت حفظ بود و جنگ سربازی و نظامی نشود و کردها قربانی نشود و امنیت هم محفوظ بماند و اداره و سیستم کردستان متحد و یکی شود و پیوندهای کرد و مرکز بغدا یکی شود و قدرت کردها در سه سلطه - اداری - اجرایی و قضایی - شریک قدرت باشند. شاید نخستین بار باشد که مرزهای ایران و کردستان آرام بود. و این ساخت و اثر انگشت مهندس قیام مردمی یعنی جلال طالبانی بود. قانون عراق به حقوق کردها اعتراف کرد.
اما متاسفانه پس از کسالت طالبانی ، رئیس جمهور عراق فدرال، مسعود بارزانی نتوانست که با عراق و بغداد و آنکار و عرب ها و ... همان روابط عقلانی و منطقی سیاسی را حفظ کند. پس از 25 سال ، وضع کردستان عراق از نظر اقتصادی و امنیتی به بحران کشیده شده و کم کم بنا به عداوت و عناد حزبی همه دستاوردهای قیام مردمی به مرز نابودی نزدیک شده است و روابط سیاسی بین نیروها و جناح و حزب ها هم قربانی همان سیاست غلط حکام اقلیم کردستان عراق شده است و وضع آَشفته حکومت و دولت و پارلمان کردستان چنان تراژیک است که نمی شود بر آن ماتم، مرثیه ای تازه سرود و بحران ها بدست رئیس قبلی اقلیم کردستان هم حل نشده باقی مانده. اقلیمی بدون ریاست اقلیم و بدون پارلمان بطور فلج مانده و انگار راه حلی نیست. تو گویی که غیاب مام جلال در عراق و کردستان روز به روز برجسته تر می شود و کسی هم نتوانست که جای او باشد و موضوع ها را حل کند.امید است که به حمایت دوستان مشفق ما کردها در ایران و غرب، بشود راه چاره ای یافت شود تا دستاوردهای سراسری کردها از 1991 تا 2016 محفوظ بماند و قربانی نشود و از تجربه تلخ، درس عبرت گرفته شود.
از 1961 میلادی تا 2003 جنگ کُرد و شیعه بردوام بود . دولت عربی و اسلامی ها و اروپایی ها و .. در مقابل این همه جنایت علیه بشریت که صدام می کرد، چشمشان را بسته بودند و صدایی هم نداشتند و شاید جوانمردی و مقاومت مردمان عراق و خصوصا کردها و شیعیان بطور خستگی ناپذیر حرکت کردند و توافق کردند که در زیر پرچم دمکراسی و آزادی برای عراق علیه دیکتاتور حرکت کنند و بردوام باشند. تنها کوه‌های کردستان پناه آنان بود و هیچ کشوری هم حمایت نکرد و بعثی‌ها آنچه توانستند علیه کردها انجام دادند و تا سال 1979 که شاه رفت و انقلاب شد و حکومت جمهوری اسلامی درست شد.
صدام حسین جنگ علیه ایران را شروع کرد و همان جنگ علیه شیعه و کردها هم ادامه داشت و به مدت 8 سال با کمک و حمایت غرب و شرق، از هر جنایتی روی گردان نبود و مردم ایران هم مانند مردمان عراق قربانی حضور و وجود این دیکتاتور بودند و صدها روستا و شهر نابود و ویران و تاراج شد و چند میلیون نفر انسان از هر دو ملت ایران و عراق یا دربدر و آواره و یا کشته و مجروح شدند و چه بسیار آواره هایی که به ایران آمدند و پناه گرفتند و صدها سرباز عراقی در جبهه جنگ که باوری و اعتقادی به جنگ تحمیلی نداشتند خود را به ایران تسلیم می‌کردند و دو کشور ایران و عراق قربانی صدام شدند و از 1988 که آتش بس شد رژیم عراق به تهدید شیعیان و کردها پرداختند و با تمام قدرت نظامی از زمین و آسمان به کردستان حمله ور شد و اسم عملیات را انفال گذاشت و از انفال 1 تا 8 در مدت یک سال در نابودی شهر حلبچه و بمباران شیمیایی و ویران کردن مناطق سلیمانیه و دهوک و گرمیان و ... 182000 کرد را قربانی کرد و انفال کشتارگاه کردها شد و فضای بین الملل هم ساکت بود و اگر هم همکاری و حمایت ایران نمی بود، این قربانی و خسارت چه بسا 5 برابر می شد. تنها حامی کردها همان جمهوری اسلامی و همان ملجا و پناه همیشگی ما یعنی ایران بود.
تشنگی صدام برای خون بیشتر ریختن و .... با جنگ خلیج ادامه یافت و سال 1990 به کویت حمله کرد و برنامه اش این بود که عربستان سعودی هم تسخیر شود. و عاقبت آمریکا و کشورهای غربی و نیروهای هم پیمان جنگ علیه صدام را در 15 ژآنویه 1991 آغاز کردند و در انجام شکست عراقی در جنگ خلیج فارس، با حکمت و زیرکی رهبر جنبش کرد، جلال طالبانی، مهندس واقعی قیام مردم و انتفاضه ، در بهار 1991 - در روز 7 مارس و چند روز قبل از نوروز - اولین قدم آزادسازی شهرهای عراق شروع شد. و در مدت 3 هفته تمام دستگاه های امنیتی و ارتش عراق در سلیمانیه و دهوک و کرکوک و اربیل تسخیر شد و کردها بر سرنوشت خود حاکم شدند و برای نخستین بار بود که کردها نفس آزادی را استنشاق کردند آنهم پس از انهمه زحمت و مینت که تحمل کردند و پس از آن در سال 1992 بنا به کیاست و فراست و سیاست مام جلال طالبانی یک انتخابات پارلمانی صورت گرفت و از خطاهای بعث سود گرفتند و وضع را اداره کردند و صدام هم به امید جنگ داخلی کردها، همه اداره ها و وزارت خانه ها را در کردستان تعطیل کرد و امید زیادی به توافق های خودش و بارزانی داشت و اما به جای آن هوس زودگذر، طالبانی به تاسیس اقلیم دست زد و امروزه دیگر کردها صاحب اقلیم هستند.
و در مدت 25 سال اخیر - از 1992 - کردستان عراق روزهای تلخ و شیرین زیادی را چشید . جنگ داخلی شعله ور شد . دخالت ترکیه و آمدن ارتش آن به داخل خاک کردستان بردوام ادامه یافته است. وقتی هم که در 2003 صدام رفت، استقرار سیاسی کردستان خیلی ضعیف بود . و بنا به حکمت و سیاست مام جلال؛ نیروهای سیاسی عراق از کرد و عرب و شیعه و سنی و ... تا کرد و آشوری و ایزدی و ... متحد کند و حکومت فدرالی عراقی درست شود. و اولین بار بود که عرااقی ها با آزادی و چند حزبی و چند ملیتی همدیگر را قبول کردند و در کنار هم زیست مسالمت آمیز سیاسی داشته باشند. دولت های عربی - اکثرا - در توازن قدرت عراق تاثیر گزار بودند و ترکیه دور منفی داشت و خصوصا در کردستان نقش بسیار سو و منفی بازی کرد. و ترکیه به فلج کردن اقتصاد کردستان دست زد و توانست سود زیادی به دست بیاورد و نقشی بسیار منفی در روابط اش ایفا کرد و بجای سیاست منطقی ایران، به راهی دیگر رفت. هر چند مام جلال تلاش کرد که توازن قدرت حفظ بود و جنگ سربازی و نظامی نشود و کردها قربانی نشود و امنیت هم محفوظ بماند و اداره و سیستم کردستان متحد و یکی شود و پیوندهای کرد و مرکز بغدا یکی شود و قدرت کردها در سه سلطه - اداری - اجرایی و قضایی - شریک قدرت باشند. شاید نخستین بار باشد که مرزهای ایران و کردستان آرام بود. و این ساخت و اثر انگشت مهندس قیام مردمی یعنی جلال طالبانی بود. قانون عراق به حقوق کردها اعتراف کرد.
اما متاسفانه پس از کسالت طالبانی ، رئیس جمهور عراق فدرال، مسعود بارزانی نتوانست که با عراق و بغداد و آنکار و عرب ها و ... همان روابط عقلانی و منطقی سیاسی را حفظ کند. پس از 25 سال ، وضع کردستان عراق از نظر اقتصادی و امنیتی به بحران کشیده شده و کم کم بنا به عداوت و عناد حزبی همه دستاوردهای قیام مردمی به مرز نابودی نزدیک شده است و روابط سیاسی بین نیروها و جناح و حزب ها هم قربانی همان سیاست غلط حکام اقلیم کردستان عراق شده است و وضع آَشفته حکومت و دولت و پارلمان کردستان چنان تراژیک است که نمی شود بر آن ماتم، مرثیه ای تازه سرود و بحران ها بدست رئیس قبلی اقلیم کردستان هم حل نشده باقی مانده. اقلیمی بدون ریاست اقلیم و بدون پارلمان بطور فلج مانده و انگار راه حلی نیست. تو گویی که غیاب مام جلال در عراق و کردستان روز به روز برجسته تر می شود و کسی هم نتوانست که جای او باشد و موضوع ها را حل کند.امید است که به حمایت دوستان مشفق ما کردها در ایران و غرب، بشود راه چاره ای یافت شود تا دستاوردهای سراسری کردها از 1991 تا 2016 محفوظ بماند و قربانی نشود و از تجربه تلخ، درس عبرت گرفته شود.
*ناظر سیاسی حزب اتحادیه میهنی کردستان عراق
منبع: تابناک
