به گزارش خبرنگار گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس، یکی از آخرین و مهم ترین گام ها برای تکمیل چرخه تولید علم و گفتمان سازی، «اجتماعی سازی» محصول مطالعات و یافته های مراکز تولید علم و جاری کردن دستاوردهای این مراکز در سطح جامعه است.
نادیده گرفتن این گام مهم تولید علم که به دلیل عدم شناخت اهمیت و قدرت رسانه در دنیای کنونی است، منجر به ابتر ماندن تلاش ها و عدم حصول مقصود نهایی تولید علم که رشد انسان و جامعه است، خواهد شد. با امیرحسن خواجوی درباره اقتضائات و الزامات اجتماعی سازی پژوهش در ایران به گفت‌وگو نشستیم. این پژوهشگر معتقد است با جمع کردن بین حوزه نظری و دانشی با حوزه فنی و تکنیکی، به الگوی موفقی از اجتماعی سازی پژوهش دست یافته است.
فارس: چند وقتی هست که ما با مفهوم «اجتماعی سازی پژوهش» در فضای نخبگانی مواجه هستیم؛ جنابعالی به عنوان کسی که در سخنرانی ها و آثارتان بارها به این اصطلاح اشاره کرده اید، بفرمایید این مفهوم چه بار معنایی دارد و منظور از آن چیست؟
خواجوی: باید بگویم مفهوم اجتماعی سازی پژوهش به معنای اعم، تلاشی است در راستای رساندن نتایج پژوهش به مخاطبان هدف و دایره ذینفعان. اگر با نگاه فلسفی به امر پژوهش نگاه کنیم، هر فعالیت پژوهشی در واقع برای چیزی یا کسی انجام شده است. حال این چیز یا کس که دایره ذینفعان را در بر می گیرند بایستی از نتایج حرکت علمی که برای آن ها انجام شده مطلع باشند و از سوی دیگر نظر خود را در خصوص نتایج پژوهش به پژوهشگر منتقل کنند. این فرآیند به معنای دقیق، اجتماعی سازی پژوهش است.
فارس: پس اجتماعی سازی پژوهش در واقع به معنای رساندن نتایج یک فرایند علمی به دایره ذینفعان است؟
خواجوی: بله به یک معنا همین گونه است. اما نباید از یاد برد، که بازخورد پژوهش و برگردان آن به محل تولید علم نیز یکی از وظایف اصلی این فرآیند به حساب می‌آید. در واقع این رفت و برگشت ها به دقیق تر شدن پژوهش کمک می کند و ویرایش های بعدی را با نظری جامع‌تر موجب می شود.
پژوهشگر باید بتواند بی پیرایه با حوزه ذینفعان خود سخن بگوید. این فرآیند رفت و برگشت به فرآیند تولید و بازتولید علم کمک می کند. من بر این باورم که اجتماعی سازی پژوهش، حلقه مفقوده تولید علم در کشور است و بر همین اساس فعالیت‌های سازمانی خود و نیروهایم را در همین راستا قرار داده ام.
فارس: می توانید درباره همین حلقه مفقوده بیشتر سخن بگویید؟
خواجوی: تلاش می‌کنم با بیان یک مثال، ذهنتان را در این زمینه روشن کنم. در دنیای مدرن وظیفه حلقه واسط میان علم و ذینفعان به وسیله مجلات تخصصی پر می شود. در کشور ما نیز تا سالیان متمادی این وظیفه بر عهده مجلات علمی و پژوهشی بود. حتی در برخی از روزنامه ها صفحات تخصصی درباره دست آوردهای علمی و پژوهشی وجود داشت. با این حال به دلیل سیر شتابان تحولات رسانه ای، قالب‌هایی مثل مجلات تخصصی و روزنامه در حال حاضر جایگاه اصلی خود را از دست داده‌اند و عرصه را به رسانه های جدیدتر واگذار کرده اند. بر همین اساس با توجه به گسترش روز افزون شبکه های اجتماعی لازم است جانمایی جدید درباره حلقه واسط میان تولید کننده علم و مصرف کنندگان ایجاد شود.
البته این یک رابطه دو طرفه است که به لطف شبکه های اجتماعی جدید بستر سازی آن محقق شده است. در فضای جدید، تولید کننده علم دیگر مانند سالیان گذشته متکلم وحده نیست؛ بلکه نتایج فکری خود را با ابزار جدیدی که موجود است در اختیار تمامی ذینفعان قرار می دهد.
فارس: آیا اقتضائات و ویژگی های ابزار جدید، الزامات خاصی را برای استفاده از آن ایجاد کرده است؟
خواجوی: ابزارهای جدید و تکنیک های نوین ارائه محتوا همچون اینفوگراف، موشن گراف، پریزی و ... در بستر شبکه های اجتماعی می تواند انسان عجول دوره جدید را که وقت چندانی برای خواندن نتایج یک پژوهش اختصاص نمی دهد با محتوا درگیر، و با توجه به فشردگی این محصولات، با آخرین دستاوردهای علمی آشنا کند.
در واقع تکنیک های جدید همه و همه با توجه به ضائقه فست فودی مخاطب کنونی طراحی می‌شود. از سوی دیگر ما با خیل مدیرانی مواجه هستیم که به دلیل کثرت کار وقت چندانی برای مطالعه کامل آخرین دستاوردهای پژوهشی ندارند.
