وزارت خارجه سعودی‌ها در پیام توئیتری خود نسبت به این اقدام نوشت که محمدبن‌سلمان ولیعهد عربستان در زمینه سیاست خارجی بسیار قاطعیت دارد و هرگز نخواهد پذیرفت که کشوری در امور داخلی‌اش دخالت یا دستوری را به او تحمیل کند.
ایستادگی اتاوا و سرسختی ریاض
پس از این ماجرا کریستیا فریلند، وزیر خارجه کانادا روز دوشنبه در نخستین واکنش رسمی خود به رفتار سعودی‌ها اعلام کرد که کشورش برای حقوق بشر در کانادا و در سراسر جهان ایستادگی خواهد کرد و حقوق زنان نیز بخشی از حقوق بشر است. او با تاکید بر این که هیچ تغییری در موضع کشورش در این‌باره بوجود نیامده افزود: دولت ما همواره از حقوق زنان در سطح بین‌الملل پشتیبانی کرده و ما نیز بارها درباره حقوق زنان از جمله در عربستان سعودی سخن گفته‌ایم. همین مساله موجب شد تا ریاض طی اقداماتی دیگر علاوه بر قطع مراودات تجاری، برنامه‌های آموزشی و پرواز مستقیم به تورنتو را نیز به حالت تعلیق در بیاورد. از سوی دیگر کشورهایی نظیر امارات و بحرین نیز شورای همکاری خلیج فارس با انتشار بیانیه‌هایی همبستگی خود را با ریاض اعلام کردند.
آیا میلیاردها دلار مراودات مالی فدای حقوق بشر می‌شود؟
هر چند بحران در روابط میان عربستان و کانادا از موضع‌گیری وزیر خارجه کانادا بر سر دستگیری سمر بداوی آغاز شد و رسانه‌ها بیشتر از این جنبه به آن پرداختند، اما نباید فراموش کرد که عرصه روابط بین‌الملل، عرصه و جایگاه منافع متقابل است. در این ساختار مزیت نسبی محوریت دارد و بعید به نظر می‌رسد که با یک اظهارنظر بشر دوستانه، مراودات تجاری 4 میلیارد دلاری و قراردادهای نظامی 13 میلیارد دلاری میان اتاوا و ریاض تحت تاثیر قرار بگیرد.
مراودات کانادا با عربستان بیشتر بر مبنای صادارت تجهیزات نظامی به عربستان و نیز واردات سوخت و محصولات پتروشیمی است. با یک حساب کوتاه می‌توان دریافت که در بازار پر رونق اسلحه، پیدا کردن مشتری برای تجهیزات نظامی آن هم با وجود کشورهای اروپایی و آمریکا برای کانادا بسیار دشوار خواهد بود، اما از سوی مقابل قطع همکاری آموزشی سعودی‌ها با کانادا و متوقف کردن اعزام دانشجویان بورسیه به این کشور می‌تواند ضربه بزرگی به اقتصاد نظام آموزشی کانادا وارد کند.
از سوی دیگر، از آنجا که سوخت و انرژی موتور محرک کشورهای صنعتی است، هر چند یافتن جایگزین عربستان از سوی کانادا به ظاهر امر دشواری نیست، اما یک خلاء زمانی هر چند کوتاه مدت نیز می‌تواند ضررهای بزرگی را به اقتصاد این کشور وارد سازد. علاوه بر این کانادا در صورت خالی ماندن جایگاه عربستان ناچار خواهد بود در شرایطی متفاوت و از موضع ضعف وارد مذاکره با کشور ثالث برای تهیه انرژی و مواد پتروشیمی باشد.
همه بایدبرای بلندپروازی شاهزاده جوان به خط شوید
برای رمزگشایی از اقدام تند عربستان در مقابل کانادا، مسائل مختلفی را می‌توان مورد بررسی قرار داد که شاید یکی از مهمترین آنها پیوند میان سیاست خارجی تهاجمی و اصلاحات گسترده سعودی‌ها در دوران محمد بن سلمان باشد. با پادشاهی ملک سلمان عملاً اداره کشور در دستان محمد بن سلمان است. در دوران او سعودی‌ها پس از 80 سال محافظه‌کاری از پوسته خود خارج شدند و با پیگیری یک سیاست خارجی تهاجمی در طول سال‌های گذشته درگیر منازعاتی با بازیگران ناهمسوی خود مانند ایران، سوریه، یمن، قطر و لبنان شده‌اند.
در این میان برای ساختارهای بسته و استبدادی، دوران گذار به مثابه یک بت مقدس است که باید بی کم و کاست و بدون هیچ انتقادی اجرایی و تقدیس شود. محافظه‌کاری در این ساختار با محافظه‌کاری در ساختارهای دموکراتیک غربی تفاوتی بنیادی و ماهوی دارد. از این رو هرگونه شکست در اصلاحات آمرانه می‌تواند به منزله شکافی بزرگ در ساختار حاکمیت تلقی شود.
در این رابطه است که محمد بن سلمان با چشم‌انداز رویایی 2030، خاندان سعودی را در وضعیت زایمانی دردناک قرار داده و در این مسیر علاوه بر منکوب کردن موانع داخلی، با ابزارهای قدرت خارجی خود ( پول، لابی گسترده، اتحاد استراتژیک با قدرت‌های بزرگ) این پیام را به متحدان به خصوص اروپایی‌ها ارسال می‌کند که همگی باید برای بلندپروازی‌های شاهزاده جوان به خط شوید.
منبع: روزنامه ابتکار
