روزنامه اعتماد در یادداشتی به قلم سینا قنبرپور، نوشت: الان اما، گویی خبر تصادف یک توله یوزپلنگ در محدوده پارک ملی توران در میان سایر خبرهای منفی گم شده است. مدتهاست کسی از شکار و صید غیرقانونی در فریدونکنار و مناطقی در خوزستان خبری نمیگیرد در حالی که همچنان وضع بر همان روال سابق است و نگرانکننده. گویی خبرها فقط منتشر میشوند که یک ضربه دیگر بزنند. کسی هم به اقدامها و آثار یا تصمیمهای بعد از وقوع ماجرایی که منجر به خبر شده کاری ندارد. این در وضع و حالی است که در برخی مناطق حساسیت رویدادها دوچندان است و نیازمند یک نگاه همهجانبه و استراتژیک.
نمونه خبر این رویدادها را در خوزستان میتوان رصد کرد. پس از مشکلات آب در آبادان و خرمشهر و تاثیرات آن بر زندگی مردم و همه حواشی آن، موضوع حریق در هورالعظیم به دو شکل در خط خبری قرار گرفت. در روزهای نخست موضوع سوختن گاومیشها مطرح شد و فضا را ملتهب کرد. پس از آن عدمتوفیق در اطفای حریق هورالعظیم دستمایه تولید خبرها شد. موضوع از این قرار بود که حریق در بخش عراقی این تالاب رخ داده بود و ابتدا موضوع برای درگیر کردن مردم خوزستان که مدتها گرفتار ریزگردها بودند، سوژه شد.
اما بعد که مشخص شد منشا و محل حریق در بخش عراقی است سوژه دیگری درست شد و آتشی دیگر افروخته شد. اینبار از عباراتی چون «دود آتش به چشم ایرانیها» بهره گرفته شد. از مدتی قبل نیز تسهیل ورود عراقیها به منطقه آزاد اروند بهانهای برای ایجاد حاشیهها و شایعههایی شده بود. ادامه این حاشیهها و شایعهها با اظهارنظر رییس سازمان حفاظت محیطزیست جانی دیگر گرفت که گفت حریق هورالعظیم تعمدی است. حالا سوژه جدید، دامن زدن به ذهنیتی است که از زمان جنگ تحمیلی در بین ما ریشه دوانده بود. بهجز این خبر همراهی عراقیها با تحریمهای امریکا علیه ایران بر آتش این شیطنتها افزود. حالا درست در نیمه تابستانی که با مشکل کمآبی مواجه هستیم یک مساله محیطزیستی پیشرویمان قرار گرفته است که حاشیههای مختلفی یافته و بهانه بسیاری از مناقشهها شده است و اگر به سرعت، عمل نکنیم و تدبیر لازم را به کار نبندیم میتواند یک بحران دیگر ایجاد کند. اما همه این ماجراها با یک مدیریت استراتژیک و هوشمندانه قابل مهار و کنترل است.به سادگی میتوان قدم در راه حلکردن این ماجرای چندوجهی گذاشت.
نخست؛ بپذیریم محیط زیست مرز نمیشناسد و از همین فرصت برای دوستی و صلح بیشتر بین خودمان و همسایگانمان بهره بگیریم. خشک شدن تالاب هورالعظیم برای همه مردم دنیا به ویژه برای ایرانیها و عراقیها آثاری زیانبار دارد. اهمیت خشک شدن این تالاب علاوه بر ایجاد شرایط برای بروز ریزگرد موجب اتفاق دیگری است که کمتر به آن اشاره شده است. تالاب هورالعظیم یکی از تالابهایی است که وقتی آب داشته باشد مانع از تصاعد گاز متان میشود.مشروح دلایل این پدیده را در یادداشت دکتر «مسعود باقرزاده کریمی» مدیر اکوسیستمهای تالابی که امروز در« اعتماد» منتشر شده میتوانید بخوانید. خشک شدن هورالعظیم به سبب نوع ساختار و جنس این تالاب موجب گرمشدن زمین میشود.
در حال حاضر وضعیت ذخیره آبی برای خوزستان مناسب نیست اما نمیتوان حریق تالاب هورالعظیم را مهار کرد مگر آنکه آب به تالاب برود و مانع از تصاعد گاز متان شود بنابراین باید تصمیم مهمی اتخاذ شود؛ تصمیمی که لازم است اینکه سهم محیطزیست از آبی که مهار کردهایم را باید بپردازیم. این وضعیت یک فاز اولیه دارد و فازهای میانمدت و بلندمدت. مسلما در میانمدت و بلندمدت باید از طریق دیپلماسی، ترکیه را در مورد آورد آب دجلهوفرات در بالادست که تاثیر بسزایی در خشکشدن هورالعظیم دارد، قانع و همراه کرد.
دوم؛ باید هرچه سریعتر سازمان ملل و بخش محیطزیست این نهاد بینالمللی را متوجه آثار خشکشدن تالاب هورالعظیم کرد. ورود سازمان ملل میتواند به بسیج کمکهایی منجر شود که علاوه بر ایران به مردم عراق هم کمک کند. چهبسا با ورود سازمان ملل نهادهای مدنی در عراق شکل بگیرد و به بهبود حفاظت از این تالاب کمک شود.
سوم؛ خبرنگاران به ویژه خبرنگاران فعال در عرصه محیطزیست باید بتوانند با اطلاعرسانی دقیق و پیدرپی مانع از ایجاد بستری شوند که در آن برخی دست به شیطنت میزنند. مساله تالاب هورالعظیم ابعاد مختلفی دارد که صرف انتشار یک خبر یا حمله به سازمانهای متولی نمیتوان آن را حل کرد. انتقاد صرف نیز مساله را حل نمیکند. نیاز به خبرنگارانی داریم که نگاهی متفاوت و چندمحوره دارند و ابعاد مختلفی از وضعیت حاضر را میتوانند ببینند.
چهارم؛ باید در عین حال با این پدیده که به عبارت ساده میتوان آن را تلافی کردن نامید، مبارزه کرد. محیطزیست و معضلات آن اگر امروز دامن ما را نگیرد، فردا میگیرد. چه در عراق باشد چه در افغانستان یا هر کشور دیگری. باید بفهمیم که عرصه محیطزیست روزنه ایجاد صلح است زیرا در پرتو حفاظت از محیطزیست میفهمیم که منافع حفاظت از محیطزیست در عراق به مردم ما در خوزستان، ایلام، کرمانشاه و حتی کردستان هم میرسد. مرزهای سیاسی ما نباید مانع از فهم یک منفعت فراتر و بزرگتر از مرزها شود. بنابراین حتی اگر فرض کنیم هورالعظیم عمدا طعمه حریق شده است بهتر است امروز ما عاقلانه بر آتش فتنه و طبیعت با هم آب بریزیم.