به عقیده مدیرکل معماری و ساختمان معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران در شهرهای ما شکل‌گیری معماری و جداره‌ها علی‌الخصوص نما در دوره‌های اخیر چنان آزادانه و بی‌پرواست که از آزادی (دموکراسی) به سمت هرج‌ومرج (آنارشیسم) رفته است. به گزارش «تابناک تهران»؛ سید حمید موسوی در خصوص راهکار حل این مشکل گفت: برای حل مشکل لازم است قوانینی جهت کنترل هرج‌ومرج صادر کرده به طبع نه با رویکرد کمونیستی بلکه باهدف شکل دادن و هدایت مردم بالأخص معماران و طراحان شهری به‌سوی ساختن شهری آرام و بدون اغتشاش بصری. متن ذیل ماحصل گفت‌وگوی«صما» با سید حمید موسوی مدیرکل معماری و ساختمان معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران است.
***دیدگاه شما به عنوان دبیر علمی همایش «نما با محوریت مصالح و جزئیات اجرایی»در خصوص اینکه برخی معتقدند شهرداری‌ها در نما کم‌کاری می‌کنند و این حکمران‌های محلی می‌توانند با چند سطل رنگ تمامی بناها را رنگی و زیباتر کنند، چیست؟
یقیناً بیان این مباحث کارشناسی و غیر اجرایی است. در نظر بگیرید جداره میدان امام خمینی با صرف هزینه قابل‌توجهی توسط شهرداری شسته شده ولی به دلیل ممانعت مالک یک پلاک در جداره شمالی میدان از اجرای این امر، در بدنه ناهمگونی به وجود آمده است.
مادر حال حاضر قوانین جامع، مانع و الزام‌آور در خصوص نما و نگهداری آن نداریم. قوانین جایی کارساز است که مدیریت شهری را به‌عنوان تنها متولی و صاحب‌امتیاز نما و منظر شهری در نظر بگیرد؛ زیرا نما یکی از عناصر هویت‌ساز شهری است که به عموم مردم تعلق دارد و تصمیم‌گیری در این خصوص می‌بایست در اختیار نما و منظر شهری در نظر گیرد؛ زیرا نما یکی از عناصر هویت‌ساز شهری است که به عموم مردم تعلق دارد و تصمیم‌گیری در این خصوص می‌بایست در اختیار مدیریت شهری باشد. به‌عنوان برخی از راهکارها به "اخذ مالیات از نماهای فرسوده "همچنین تخصص اعتبار به طراحی نما و جداره‌های شهری می‌توان اشاره کرد. به‌طور خلاصه در پاسخ این سؤال باید گفت خیر مدیریت شهر بدون تصویب قوانین الزام‌آور و صرفاً با انجام کارهای غیرعلمی و عملی ازجمله رنگ‌آمیزی جداره‌ها قادر به زیبا کردن فضاهای شهری نیست.
***چرا از تجربه‌های کشورهای دیگر استفاده نمی‌کنید. مثلاً کشورهای کمونیستی مثل ارمنستان، راهرو، نما و کل ساختمان غیر از واحد مسکونی متعلق به شهرداری است و شهرداری ورود می‌یابد. چرا از تجربیات آن‌ها استفاده نمی‌کنیم که شهردار و کمیته‌ها حرف اول را بزنند؟
ازنظر من معماری هر شهر یا کشور علاوه بر تاریخ برگرفته از تعاملات مردم و حاکمیت است. به‌طور مثال پس از آحاد آلمان‌ها در مقایسه بین برلین شرقی. برلین غربی شکل‌گیری دو نوع معماری کاملاً متفاوت در دو نظام حکومتی مختلف شاهدیم یک‌طرف نظام کمونیستی و دیکته شده و طرف دیگر نظام دموکراسی در چهارچوب آزادی‌های تعریف‌شده.
در شهر ما شکل‌گیری معماری و جداره‌ها علی‌الخصوص نما در دوره‌های اخیر چنان آزادانه و بی‌پرواست که از آزادی (دموکراسی) به سمت هرج‌ومرج (آنارشیسم) رفته است. برای حل مشکل لازم است قوانینی جهت کنترل هرج‌ومرج صادر کرده به طبع نه با رویکرد کمونیستی بلکه باهدف شکل دادن و هدایت مردم بالأخص معماران و طراحان شهری به‌سوی ساختن شهری آرام و بدون اغتشاش بصری.
***رابطه نظام‌مهندسی با معاونت به‌خصوص درباره مسئله نما چگونه است؟
ازآنجاکه مهندسان ناظر بازوی اجرایی و امین مردم هستند. نقش سازمان نظام‌مهندسی ساختمان در امر ارتقاء کیفیت ساخت‌وساز و دانش‌افزایی مهندسان ناظر بسیار مهم پررنگ است. لذا انتظار از سازمان نظام‌مهندسی ساختمان تلاش و گام برداشت در راستای توانمندسازی مهندسان در خصوص ضوابط و مقررات اجرایی و دغدغه‌های مدیریت شهری است.
ولی متأسفانه در سال‌های اخیر شاهد هستیم سازمان موردنظر به‌واسطه درگیر شدن در حواشی و بحث‌های مالی از انجام اقدامات کیفی فاصله گرفته است.
البته شایان‌ذکر است شهرداری تهران با سازمان نظام‌مهندسی ساختمان همیشه در ارتباط بوده و با تلاش‌هایی که در سال گذشته صورت گرفته اقدامات مشترک مفیدی به‌خصوص در حوزه کنترل و نظارت بر اجرای نماهای ساختمان انجام‌شده است که ازجمله بارگذاری تصاویر نقشه مصوب نما با فرمت!* به همراه نقشه‌های اجرایی نما با فرمت /*در کارتابل مهندس ناظر، اصلاح و ویرایش چک‌لیست‌های نظارتی در مورد کنترل و نظارت بر اجرا نماهای ساختمانی مطابق طرح مصوب کمیته نمای مناطق 22 گانه است.
***بالکن‌ها هم قسمتی از نما هستند اما خیلی هرج‌ومرج دارند. ضوابطی برای بالکن‌ها داریم؟
ابتدا لازم است با گذری به شکل و فرم خانه‌ها درگذشته و سبک زندگی‌ها اشاره‌ای داشته باشیم که بسیاری از فعالیت‌ها و ساعت آزاد آن‌ها در فضای باز و نیمه‌باز می‌گذشتند. ولی با پیشرفت تکنولوژی شاهد تغییرات و دگردیسی در سبک زندگی بوده‌ایم که منجر به تغییرات بسیار در شکل و فرم فضاهای زیستی و کاهش با حذف فضاهای باز و نیمه‌باز گردیده و از مطلوبیت این فضاها و همچنین سیما و منظر کاسته است. را که با توجه به کاهش مساحت زمین‌ها و افزایش ارزش آن‌ها اغلب شاهد نماهای کاملاً مسطح هستیم که از این منظر نیز وجود بالکن‌ها به‌عنوان فضاهای خالی و حیاط‌های کوچک سبز در نما نقش بسیار مهمی دارند همان‌گونه که در قسمت‌هایی از بخش مرکزی تهران به‌عنوان خیابان انقلاب و یا طالقانی می‌توان بسیار ارزشمندی از معماری ده‌های 30 و 40 را مشاهده کرد که به چه زیبایی با ایجاد فضاهای پر رو خالی در نما سیما و منظر بسیار هماهنگ و درعین‌حال متنوعی را شکل داده‌اند.
ولیکن متأسفانه در حال حاضر برای احداث بالکن به‌خصوص در املاک مسکونی ضوابط الزام‌آور وجود ندارد و در بسیاری از موارد شاهد کاهش، حذف، طراحی و استفاده نادرست از آن‌ها هستیم که باعث تشدید اغتشاشات بصری و به‌هم‌ریختگی در سیما و منظر شهری می‌شود.
ازاین‌رو تأکید طراحان و مدیران شهری در طراحی بالکن و تراس در ساختمان‌ها به‌خصوص فضاهای مسکونی در راستای افزایش کیفیت فضای زیست و کیفیت سیما و منظر شهری است که می‌بایست بافرهنگ سازی استفاده صحیح از آن‌ها را به شهروندان آموزش داد به‌طوری‌که دیگر از بالکن در نما به‌عنوان یک پتانسیل و عنصر زیبا یاد شود.
***ساختمان‌های دولتی چرا ضوابط شهرداری را در نما رعایت نمی‌کنند؟
ساختمان‌های دولتی از یک‌سو با توجه به اینکه مستند به‌نظام فنی و اجرایی ساخته می‌شوند. مبنی بر مفاد ماده 41 قانون نظام‌مهندسی دستگاه و گروه نظارت مستقلی دارند که ملزم به تبعیت از قوانین و مقررات ملی ساختمان نیستند ازاین‌رو قائل به رعایت هیچ‌یک از قوانین و ضوابط در حوزه طراحی و اجرا نیستند.
و از سوی دیگر، بسیاری اوقات ساختمان‌های دولتی، ساختمان‌هایی هستند که از شخص حقیقی خریداری‌شده و قدمت آن‌ها اغلب به سال‌های گذشته باز می‌شوند به زمانی که موضوع نما و سیما و منظر شهری به شکل امروزی موردتوجه نبود. هرچند که بررسی سیما و منظر شهری از دهه هفتاد در اسناد فرادست و شهرداری تهران موردمطالعه بوده است و ولیکن به‌صورت اجرایی و ارزیابی و کنترل آن‌ها از سال‌های اخیر در دستور کار قرارگرفته است.
به‌طوری‌که در حال حاضر هر نمایی که در محدوده شهر تهران ساخته می‌شود ملزم به دریافت تأییدیه کمیته نما از منطقه مربوطه و در صورت قرارگیری در طبقه بناهای شاخص ملزم به دریافت تأییدیه کمیته نما از اداره کل معماری و ساختمان معاونت شهرسازی و معماری است.
همچنین لازم به ذکر است که اقدامات بهتری نسبت به گذشته در این راستا در دست انجام است به‌طور مثال شهرداری تهران قصد دارد ضابطه‌مند کردن و هماهنگ‌سازی را از ساختمان‌های شهرداری آغاز کند. ازاین‌رو تهیه و تدوین ضوابط و مقررات ساماندهی نما برای ساختمان‌های مرتبط با شهرداری و دستورالعمل طراحی ساختمان‌های جدیدالاحداث را در دست انجام دارد.
همچنین تأکید دیگری که در طراحی و اجرای ساختمان‌های دولتی می‌تواند کمک شایانی به شاخص شدن آن بیانجامد طراحی و اجرای این‌گونه بناها در قالب مسابقات معماری در سطح ملی یا بین‌المللی است.
***مساجد با مشکلات مختلفی روبه‌رو هستند و وقتی در معابر اصلی قرار می‌گیرند مشکلات آن‌ها بیشتر دیده می‌شود. در حال حاضر شهرداری می‌تواند در بنای مساجد دخالت کند؟
مساجد در تاریخ کشور ما همواره از جایگاهی مهم در زمینه‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و کالبدی برخوردار بوده‌اند و همواره به‌عنوان یک عنصر تأثیرگذار در فضای شهری و نقطه عطف سیما و منظر شهری به شما می‌رفته‌اند نقش شاخص مساجد در سما و منظر با تغییر الگوی ساخت‌وساز و بروز الگوی جدید توسعه در شهرهای بزرگ کمرنگ شده است باوجوداینکه از دیدگاه کمی به موضوع احداث مساجد تا حد زیادی توجه شده ولی کیفیت طراحی و ساخت مساجد از سطح قابل‌توجهی برخوردار نبوده است.
در ساخت سریع مساجد درده‌های اخیر، افت کیفیت را در همه جوانب معماری از طراحی پلان، نماسازی، تزیینات گرفته تا حتی مکان‌یابی مساجد می‌توان به‌خوبی مشاهده کرد. توجه صرف به افزایش سرعت در ساخت، توجه به کمیت نه کیفیت و توجه به عملکرد بدین معنا که مکانی باشد فقط برای انجام فریضه نما را می‌توان از عمده دلایل بی‌توجهی به معماری و عدم به‌کارگیری طرح مناسب برای احداث مساجد برشمرد. مسائلی همچون ساخت مساجد بدون پروانه و فاقد طرح مناسب، استفاده از کاربری هلی مغایر با فضاهای فرهنگی و مذهبی جهت تأمین هزینه‌ها مانند کاربری‌ها تجاری مغایر با ساختار کالبدی و ماهوی مسجد و نیز طراحی رایگان و واگذاری طراحی مساجد به طراحان فاقد تخصص و تجارت حرفه‌ای در خصوص ناهای مذهبی، منجر به تنزل کیفی طرح مساجد و تضعیف نقش نشانه‌ای و شاخص مساجد در سیما و منظر شهری شده است.
شهرداری تهران در کنار سایر نهادهای ناظر و فعال در امور مساجد نسبت به ارائه تسهیلات، برنامه‌ریزی، راهبری و نظارت بر طراحی و اجرای مساجد و اماکن مذهبی ادغام کرده است.
چارچوب اصلی اقدامات معاونت شهرسازی و معماری در خصوص ساماندهی و بهسازی مساجد شامل پروژه‌های مطالعاتی، طراحی و اجرا، تقویت ساختار تشکیلاتی، تهیه بخشنامه‌ها، دستورالعمل‌ها، لوایح، آموزش و اطلاع‌رسانی است. الزام بررسی و تصویب طرح تمامی مساجد شهر تهران در کمیته تخصصی ساماندهی معماری مساجد و نماهای مذهبی در شهر تهران مستقر در اداره کل معماری و ساختمان از مهم‌ترین گام‌ها و اقدامات در خصوص ارتقاء کیفی طرح مساجد است و بخشنامه ممعانت از ساخت مساجد فاقد مصوبه کمیته تخصصی معماری مساجد مناطق 22 گانه شهر تهران ابلاغ و همچنین معاونت شهرسازی و معماری نسبت به تدوین "مجموعه ضوابط و راهنماهای اقدام برای طراحی مساجد " بر اساس سطوح عملکردی جهت بهره‌برداری طراحان و متولیان امر، اقدام کرده است. طرح آمایش مساجد و به‌روزرسانی بانک اطلاعات مساجد تهران از دیگر اقدامات در خصوص ساماندهی مساجد است.
به گزارش«صما» یادآور می‌شود «همایش نما با محوریت مصالح و جزییات اجرایی» در تاریخ نهم تا یازدهم بهمن سال جاری در بوستان گفت‌وگو تهران برگزار خواهد شد.
موضوعاتی همچون آسیب شناسی نمای ساختمان از منظر جزئیات اجرایی، نگهداری نما، ضوابط نظارت در طراحی و ساخت نما، نقش نما در بهینه سازی مصرف انرژی و ضرورت های اجرایی نما به منظور رعایت ایمنی از محورهای این همایش است .
از اهداف برگزاری این همایش می‌توان به آسیب شناسی نمای ساختمان، معرفی مصالح ساختمانی نما که متناسب با الگوی بومی شهرها، مصالح ساختمانی استاندارد، معرفی نماهای برتر، روشنگری و توجیه مردم برای ایجاد مطالبه‌گری از سازندگان برای استفاده از نماهای الگو و معرفی نماهای الگو متناسب با فرهنگ شهرها اشاره کرد.
انتهای پیام/
*صما
