بوتولیسم چیست و چگونه به وجود می آید و چه علائمی دارد؟
نوعی باکتری به نام کلوستریدیوم بوتولینوم (Clostridium botulinum)، باعث تولید سم بوتولیسم می‌شود. بوتولیسم بیماری بسیار خطرناکی است که بر اثر سم بوتولینوم ایجاد می‌شود. این سم، موجب فلج عضلات می‌شود که این فلج‌شدن از صورت آغاز می‌شود و تا سایر اندام‌ها گسترش می‌یابد و اگر به عضلات تنفسی راه پیدا کند، موجب از کار افتادن آن نیز می‌شود.بوتولیسم در نهایت به فلج منجر می‌شود، بنابراین هر نوعی از بوتولیسم به‌عنوان مورد اورژانسی پزشکی در نظر گرفته می‌شود. در گذشته، این بیماری اغلب منجر به مرگ می‌شد، ولی اخیراً، آنتی‌توکسین‌ها یا پادزهرها موجب بهبودی می‌شوند.
بوتولیسم بر اثر مصرف مواد غذایی مانند سوسیس، کالباس، کنسرو ماهی، کنسرو لوبیا و ذرت و کشک خام و عسل طبیعی که در شرایط نامناسب و غیربهداشتی تهیه و نگهداری شدهاند ایجاد می‌شود.
نشانه‌ها و علائم بوتولیسم
در مواردی که بیماری ناشی از مصرف مواد غذایی باشد، علائم آن عبارت است از حالت تهوع، استفراغ و اسهال که به‌دنبال آن یبوست و نفخ نیز مشاهده می‌شود. ممکن است بیمار علائم دیگری مثل ضعف و مشکل در تنفس نیز داشته باشد. این علائم معمولاً در فاصله‌ی بین ۱۸ تا ۳۶ ساعت بعد از مصرف ماده‌ی غذایی آلوده مشاهده شود، ولی ممکن است آشکار شدن علائم از سه ساعت تا ۸ روز بعد از مصرف، اتفاق بیفتد.بیمار ممکن است دوبینی یا تاری‌دید را هم تجربه کند. سستی پلک‌ها، ضعف در صورت، خشکی دهان، اشکال در بلعیدن غذا و صحبت کردن نامفهوم، از دیگر علامت‌های این بیماری است. در جریان این بیماری، عضلات ضعیف می‌شوند. در مرحله‌ی بعدی، فلج اتفاق می‌افتد. بدون درمان، عضلات تنفسی بیمار در نهایت به‌طور کامل فلج می‌شوند که به ازکارافتادن دستگاه تنفسی و در نهایت به مرگ بیمار منجر می‌شود.
علائم بوتولیسم در کودکان
یبوستتغذیه ضعیف
بدخلقی
آب‌ریزش زیاد از دهان موقع غذا خوردن
افتادگی پلک‌ها
چهره‌ی بی‌احساس
بی‌حالی و بی‌توجهی
مشکل در تنفس
واکنش‌های نادرست یا کند
گریه کردن ضعیف و به‌زحمت
عضلات ضعیف
نداشتن واکنش نسبت به تحریک حلق
چشم‌های غیرمتمرکز
مکیدن ضعیف
دوره‌ی پنهان بیماری بوتولیسم کودکان، از ۳ روز تا ۳۰ روز، متغیر است.
سم بوتولینوم سمی است که باکتری‌ای به‌نام کلستریدیوم بوتولینوم آن را تولید می‌کند که در خاک و آب‌های تصفیه نشده وجود دارد. این باکتری می‌تواند به‌عنوان یک هاگ مقاوم، در محیط‌های یادشده زنده بماند.
باکتری C. botulinum هاگ‌هایی تولید می‌کند که می‌تواند در غذاهایی که به درستی و با رعایت استانداردها کنسرو و نگهداری نشده باشند، زنده بماند. این هاگ‌ها در چنین مکان‌هایی سم تولید می‌کنند که در صورت مصرف آن، حتی به مقدار بسیار کم، مسمومیت‌های شدیدی ایجاد می‌شود.
پیشگیری از ابتلا به بوتولیسم ناشی از مسمومیت غذایی
باید به سلامت مواد غذایی و بهداشت غذایی بسیار اهمیت بدهید.در زمان کنسرو کردن غذا در خانه، به‌دقت دستورالعمل‌ها را انجام دهید؛ البته تا جایی که ممکن است، مواد غذایی را در خانه کنسرو نکنید.
غذاهایی را که در منزل فراوری و کنسرو می‌شوند، حداقل ده دقیقه قبل از مصرف بجوشانید؛ حتی اگر هیچ نشانه‌ای از فاسد شدن در آن دیده نمی‌شود.
برای اینکه مطمئن شوید غذایی سالم است یا نه آن را نچشید. قوطی‌های کنسروی را که برآمده هستند، نشت کرده‌اند یا آسیب‌دیده به نظر می‌رسند، دور بیندازید.
به بچه‌های زیر یک سال، عسل یا شربت ذرت ندهید.
اطمینان حاصل کنید که غذاها به‌خوبی پخته باشند.
سیر، پیاز و سبزیجات سرخ‌شده را در یخچال نگهداری کنید.
جوشاندن کنسروها بهترین روش برای ازبین‌بردن باکتری، هاگ و سم تولید شده توسط آن است. درحالی‌که جوشاندن کنسرو به مدت 20 دقیقه می‌تواند سم را از بین ببرد، برای نابودی هاگ‌ها به ۱۲۰ درجه دما تحت‌فشار به مدت حداقل ۳۰ دقیقه در زودپز نیاز است.
این مسئله به این دلیل است که هاگ‌ها، نسبت به محیط سخت و خشن بسیار مقاوم هستند و حتی ممکن است بعد از چند ساعت جوشاندن عادی باقی بمانند. هاگ‌ها در فشار زیاد مثلاً در کنسروسازی‌های صنعتی از بین می‌روند.
همیشه نمی‌توان از بوتولیسم پیشگیری کرد. این سم ممکن است در آلودگی‌های خانه هم وجود داشته باشد یا حتی بعد از تمیز کردن و نظافت هم باقی بماند. والدین باید همیشه هوشیار باشند و علائم بیماری را در کودکان به‌سرعت تشخیص دهند تا هر چه سریع‌تر از خدمات پزشکی استفاده کنند و درمان سریع انجام شود.
غذاهایی که معمولاً در معرض مسمومیت با توکسین قرار دارند، عبارت‌اند از:
سبزیجاتی که خانگی کنسرو میشوندماهیهای خام یا دودی
عسل
شربت ذرت
درمان بوتولیسم
مبتلایان به بوتولیسم باید در بیمارستان بستری شوند. برای کودکان مبتلابه این بیماری دارویی به نام BIG-V یا BabyBIG تجویز می‌کنند.آن دسته از بیمارانی که مشکلات تنفسی دارند، باید در دستگاه تنفس مصنوعی قرار بگیرند و حتی ممکن است چند هفته یا چند ماه به این دستگاه نیاز داشته باشند. این بیماران، به مراقبت‌های پزشکی شدید نیاز دارند. با گذر زمان، علائم فلج ممکن است بهبود پیدا کند.
فردی که مشکوک به بیماری بوتولیسم است، به‌سرعت تحت درمان با آنتی‌توکسین‌ها قرار می‌گیرد؛ حتی قبل از اینکه نتایج آزمایش‌ها دریافت شود.
منبع: تبیان
