سندی جنجال برانگیز برای سرنوشت ۱۰ هزار کارشناس تغذیه/ انتقاد گسترده دانشجویانی که آینده را تیره و تار می‌بینند

به گزارش تابناک سمنان: چند وقتی است که طرح برآورد نیروی انسانی رشته‌ علوم تغذیه تا سال ۱۴۰۴ جنجال برانگیز شده و نگرانی های بسیاری برای دانشجویان و کارشناسان تغذیه به وجود آورده است،‌ طرحی که با تصویب و اجرای آن به تدریج ظرفیت پذیرش در مقاطع کارشناسی علوم تغذیه کاهش پیدا می کند و ظرفیت پذیرش کارشناسی ارشد تغذیه بالینی افزایش می یابد، همچنین از این پس باید دستیاری تغذیه بالینی راه اندازی شود و بسیاری از امور تغذیه در بیمارستان ها به پزشک تغذیه بالینی سپرده می شود.

پس از انتشار این سند،‌ دانشجویان و کارشناسان تغذیه با هم متحد شدند و برای نشان دادن اعتراضی خود چند روزی به طور مداوم در توییر پست و پیام گذاشتند و «اتحاد تغذیه تا لغو آمایش» و « لغو کامل آمایش تغذیه» به ترندهای نخست توییر فارسی تبدیل شدند، طوفان توییری که در نهایت موجب واکنش مسئولان وزارت بهداشت شد و مشاور وزیر بهداشت هم در پیامی از پیگیری مشکلات دانشجویان و کارشناسان تغذیه خبر داد.

گلایه کارشناسان تغذیه  این است که بر اساس سند آمایش  تغذیه آنها باید از این پس زیر پرچم یک پزشک فعالیت کنند، از طرفی از این گلایه دارند که چرا باید پزشکان برای آینده رشته تغذیه و سلامت مردم تصمیم گیری کنند، به گفته برخی از دانشجویان معترض این طرح در عمل اعلام می کند که فارغ‌التحصیلان رشته تغذیه صلاحیت بهبود تغذیه و رژیم‌درمانی را ندارند و متخصصان MD-PhD یا پزشکان عمومی که بعد از ورود به رشته تغذیه مدرک متخصص تغذیه گرفته‌اند، می توانند در رژیم درمانی و مشاوره تغذیه فعالیت داشته باشند.

بر اساس سند آمایشی تغذیه تا سال ۱۴۰۴ باید  ۷۰۰ فارغ التحصیل پزشکی که تخصص تغذیه بالینی گرفته اند،  در بخش‌های مختلف بیمارستانی و بالین بیمار آموزش ببیند و عهده دار امور تغذیه در ببیمارستان ها شوند، در حالی که این مسئولیت ها پیش از این به عهده کارشناسان تغذیه بود، به گفته دانشجویان برخی قصد دارند به تدریج این پزشکان را جایگزین فارغ التحصیلان تغذیه کنند و این طرح را عده ای پزشک سالار نوشته اند.

واکنش وزارت بهداشت به اعتراض ۱۰ هزار کارشناس تغذیه

اکبری قائم مقام معاونت آموزشی وزارت بهداشت اظهار کرد: تغذیه مانند سایر رشته ها دارای یک برنامه آموزشی است و بر اساس کار کارشناسی مشخص شده که چه رشته ای در رشته تغذیه می تواند در مقطع دکتری ادامه تحصیل دهد و این موضوع در دبیرخانه مربوطه بررسی و در شورای عالی برنامه ریزی تصویب و ابلاغ می شود. باید توجه داشت در هنگام ابلاغ سند برخی دارای نظرات مختلفی هستند و نگاه خاص خودشان را دارند که  این نظرات قابلیت جمع بندی و بازنگری دارد.

او افزود: اگر افرادی در خصوص نحوه پذیرش، مدارک قابل قبول و تصمیمات برای آینده رشته ها نظری دارند با آوردن استدلال و دلایل منطقی می توانند نظرات خود را ارائه دهند تا نظرات در شورای عالی برنامه ریزی لحاظ و بررسی می شود.

اکبری بیان کرد: رشته های دیگری مانند پزشکی می توانند در مقطع دکترای تغذیه فعالیت کنند و مبنا توانمندی علمی است، متقاضیان باید در آزمون شرکت کنند و اینکه چه مدارکی یا چه رشته هایی می توانند در حوزه ای فعالیت کنند با جوسازی عوض نمی شود، وزارت بهداشت تحت تاثیر این جوسازی ها قرار نمی گیرد و هرگونه تغییر یا بازنگری با با مصوبه شورای عالی برنامه ریزی اجرایی می شود و افراد می توانند نظرات علمی و استدلال منطقی خود را اعلام کنند.

طرح آمایش تغذیه تصویب نشده است

علی اکبر حقدوست معاون آموزشی وزارت بهداشت درباره سند آمایش رشته تغذیه اظهار کرد: این طرح یک برنامه بلند مدت است و از ۵ سال پیش آغاز شده و در راستای نیاز سنجی تمام رشته‌های علوم پزشکی بوده است، این طرح با کمک خبرگان رشته‌ها تدوین شده تا ببینیم مسیر حرکت هر رشته به چه صورتی باید باشد.

او در پاسخ به این انتقاد که عده‌ای عنوان می‌کنند که کارشناسان تغذیه به عنوان دستیار پزشک مشغول به فعالیت خواهند شد، گفت: این موضوع صحیح نیست، این طرح هنوز مصوب نشده است و درحال بررسی طرح هستیم. این موضوع را باید گفت که پیش از شروع سال جدید جلسه‌ای با حضور بورد تغذیه برگزار شد و چندین ساعت در این زمینه بحث کارشناسی صورت گرفت و انتقادی به این طرح وارد نشد، حتی تاکنون به صورت مکتوب نیز اعتراضی به دست ما نرسیده است.

حقدوست با بیان اینکه منتقدان تمام گزارش را به صورت کامل نخوانده‌اند، گفت: این طرح در مرحله ارزیابی بوده و هنوز مصوب نشده است، پس از این اعتراضات، از بورد تخصصی رشته خواستیم تا گزارشات خود را به صورت مکتوب ارائه دهد.حتما باید در رشته‌های مختلف علوم پزشکی از جمله تغذیه بازنگری صورت گیرد و برخی گرایش‌های رشته‌ها افزایش یا کاهش جذب دانشجو خواهند داشت همچنین در حوزه علوم تغذیه بالینی که باید در بیمارستان‌ها سرویس بدهند باید دانشجوی بیشتری پذیرش شود.

او گفت: در مورد نقش پزشکان و فارغ التحصیلان باید هر دو گروه به اندازه توانشان دیده شوند و نه می‌توان پزشکانی را که تغذیه خوانده‌اند، فراموش کرد و نه می‌توان تمام مسئولیت را به گردن آنها انداخت، تعداد این افراد نیز به اندازه‌ای نیست که بتوانند تمام مسئولیت را قبول کنند. فردی که پزشک است و در ادامه تغذیه خوانده دانش فنی تخصصی کارشناس و کارشناس ارشد تغذیه را در برخی موارد ندارد اما این افراد می‌توانند در برخی تداخلات بیماری‌ها نظراتی داشته باشند. فضای کار هر دو گروه به قدری هست که می‌توان نظر هر دو طرف را جلب کرد.

معاون آموزشی وزارت بهداشت با بیان اینکه لازم بود این افراد از همان روزهای اول انتقادات خود را به وزارت بهداشت اعلام می‌کردند، گفت: از بورد این رشته خواستیم تا نظرات خود را اعلام کنند و پس از آن به جمع‌بندی خواهیم رسید. در مراحل بررسی و چکش‌کاری این طرح امکان اصلاحات وجود خواهد داشت.

حق‌دوست با بیان اینکه از سیصد رشته مقطع تکلیف دو سوم آنها مشخص شده است، گفت: طی ماه‌های اخیر درگیر کرونا بوده‌ایم و به محض اینکه فضای کار به حال عادی برگردد ظرف چند ماه آینده تمام پروژه به پایان خواهد رسید.

نظر دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت را نپرسیدند

زهرا عبدالهی مدیرکل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت در واکنش به طرح سند آمایش رشته تغذیه و اعتراض دانشجویان و کارشناسان این رشته بیان کرد: این طرح، گزارش برآورد نیروی مورد نیاز رشته های علوم پزشکی کشور در حوزه تغذیه تا سال ۱۴۰۴ است  و گروهی آن را تهیه و برای کسب نظر به هیات ممتحنه و ارزشیابی گروه تغذیه ارسال کرده اند اما متاسفانه نظر ما را در این خصوص نپرسیدند. باید توجه داشت که دفتر بهبود تغذیه متولی برنامه های تغذیه جامعه با هدف ارتقای سلامت مردم و پیشگیری از مشکلات تغذیه ای است و قطعا در تبیین این گزارش و برآورد نیروی انسانی مورد نیاز باید از ما مشارکت و نظر خواهی می شد.

مدیرکل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت تاکید کرد: ما ایراد هایی نسبت به گزارش وارد کردیم و اولین مورد آن این است که این گزارش خیلی در بعد درمانی و بیمارستانی تغذیه تاکید کرده و به جنبه های پیشگیرانه تغذیه توجهی نشده است. از طرفی پیشنهادی عجیب در این گزارش آمده که نشان می دهد، این گزارش اصلا با کار کارشناسی تدوین نشده است.

ایرادات و اشکالات وارده به طرح آمایش تغذیه 

عبدالهی افزود: در این گزارش برخی از شاخه های تغذیه از جمله رشته سیاستگذاری غذا و تغذیه حذف و اعلام شده که این رشته کاربرد ندارد و این گونه موارد نشان می دهد که گزارش برآورد نیروی انسانی تغذیه اصلا با سیاست های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری و نظام سلامت یکسان نیست و در تعارض هم هست و با آن هم خوانی ندارد زیرا  در سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری در نظام سلامت، الویت پیشگیری بر درمان، تحقق امنیت غذایی، استقرار نظام سطح بندی با الویت خدمات ارتقای سلامت و پیشگیری را مورد تاکید و اصلاح سبک زندگی در حوزه تغذیه را مدنظر قرار داده است.

او افزود: گزارش تهیه شده تاکید زیادی بر ارائه خدمات بالینی و بیمارستانی به دست پزشک متخصص تغذیه دارد و این پیشنهادات با سیاست ارتقای سلامت با پیشگیری هم خوانی ندارد، اگر کارشناسان تغذیه در سطح خانه های بهداشت و مراکز بهداشتی کشور  بکار گرفته شوند، اثربخشی آنها در کنترل و پیشگیری بیماری ها به خصوص در بیماری های غیر واگیر و سو تغذیه بسیار زیاد است.

 هزینه تربیت پزشک ۱۷ برابر بیشتر از کارشناس تغذیه

عبدالهی ادامه داد:  از نظر اقتصادی مقرون به صرفه تر است که کشور با صرف هزینه های کمتر کارشناس تغذیه تربیت کند، باید توجه داشت که هزینه تربیت یک پزشک متخصص تغذیه ۱۷ برابر بیشتر از تربیت یک کارشناس تغذیه است، در حال حاضر در ۳۰۰۰ مرکز جامع سلامت شهری و روستایی کارشناسان تغذیه مشغول به کار هستند و نقش به سزایی در کنترل و پیشگیری از بیماری های غیرواگیر و سوء تغذیه مادران باردار و کودکان کشور دارند.

عبدالهی گفت: افرادی که با دید بالینی این گزارش را تهیه کرده اند فقط بیشتر به جنبه بالینی و درمانی تغذیه پرداختند و تاکید کردند که تعداد پزشکان متخصص تغذیه باید افزایش پیدا کند تا در بیمارستان ها مشغول به کار شوند البته حضور آنها در بالین اهمیت دارد اما مسئله پیشگیری را نباید نادیده بگیریم و به موضوعات بالینی توجه بیشتری داشته باشیم‌، این موضوع به صلاح نظام سلامت کشور نیست.

او افزود:  به عنوان مدیرکل بهبود تغذیه وزارت بهداشت نظرات خود را به معاونت آموزشی ارائه و این گزارش را رد کردیم زیرا معتقدیم که این گزارش باید با حضور کارشناسان تغذیه تهیه شود و باید آنها هم در تدوین این گزارش مشارکت داشته باشند و این گزارش باید بازنگری و تکمیل شود، همچنین انجمن های تغذیه و دانشجویی اعتراض خود را نسبت به این موضوع به معاونت آموزشی اعلام کرده اند.

او گفت: هیچ اشکلای ندارد که پزشک ها وارد تغذیه شوند، همانطور که بر اساس مصوبه های قبلی تصمیم گرفته شده که پزشک ها در دوره های تخصصی شرکت کنند، وجود پزشک‌ متخصص تغذیه در کمک به تغذیه بیماران بلامانع است اما در این‌گزارش آورده شده تا سال ۱۴۰۴ تعداد پزشکان متخصص باید افزایش پیدا کند و مسئولیت تیم مشاوره و تغذیه درمانی در بیمارستان باید به پزشکان متخصص سپرده شود که در این صورت فارغ التحصیلان دکترای تغذیه کم رنگ می شوند و  در عمل به گونه ای مطرح شده است که کارشناسان تغذیه از نظر علمی واجد شرایط رژیم درمانی نیستند و این کار باید به دست پزشک انجام شود و حرف ما این است که چرا فقط پزشکان باید صلاحیت رژیم درمانی را داشته باشند.

ماجرای دعوا بر سر عبارت بالینی تغذیه 

یکی از موضوعات مورد طرح در سند آمایش تغذیه، بحث بر اثر اعطای عنوان بالینی تغذیه به پزشکان بوده و  این موضوع اعتراض دانشجویان و کارشناسان تغذیه را به دنبال داشته است.

کیانوش جهانپور سخنگوی وزارت بهداشت در پاسخ به سوالی درباره اعتراض دانش آموختگان تغذیه گفت: سندی به صورت پیش‌نویس درباره آینده‌نگاری تغذیه و تغذیه بالینی در کشور تدوین شده بود که اعتراضاتی در این زمینه وجود دارد که طبیعی است. مراکزی که این سند‌ها را نهایی می‌کنند باید اعتراض‌ها را استماع کنند و این اتفاق می‌افتد.

جهانپور ادامه داد: اگر مواردی نیاز به اصلاح داشته باشد، قطعا اصلاح انجام خواهد شد. برخی رویکرد‌ها در این زمینه را نمی‌پسندیم، برخی خیلی سریع افراد را متهم می کنند یا از برخی مطالب غیرکارشناسی جریان رسانه‌ای درست می کنند. امروز در دنیا وقتی از عبارت بالینی استفاده می‌کنیم، باید پیش نیاز‌ها و ظرایفی داشته باشد البته قرار نیست پزشکان متصدی این رشته‌ها باشند، اما هرکسی که متصدی رشته‌های بالینی می‌شود باید پیش نیاز‌های مربوطه را گذرانده باشد. این موارد در حوزه‌های مربوطه نهایی و در سند پیش‌بینی شود. در نتیجه همه نظر‌های مختلف در این زمینه استماع و در مورد آن فارغ از هرگونه نگاه رشته‌ای و صنفی تصمیم‌گیری می‌شود.