تابناک/ حدود ربع قرن از فعالیت شهرک صنعتی کاشمر می‌گذرد و به رغم استقرار ده‌ها واحد صنعتی هنوز هم مشکل نبود تصفیه‌خانه مرکزی این شهرک یکی از بزرگترین معضلات زیست محیطی شهرستان به‌شمار می‌رود.
اخطارهای مکرر جهت راه‌اندازی تصفیه‌خانه مرکزی از سوی مسوولان محیط زیست به شرکت شهرک‌های صنعتی کاشمر صادر شده اما هنوز در این زمینه اقدامی صورت نگرفته است.
سیمای شهرک صنعتی کاشمر
شهرک صنعتی کاشمر از سال ۱۳۷۶ فعال شده و ۴۲ پروانه بهره‌برداری در آن صادر شده‌است و واحدهای فعال آن هم‌اکنون با به‌کارگیری بیش از هزار نفر با ۳۰ تا ۸۰ درصد ظرفیت، تولید می‌کنند.
یک واحد گیاهان دارویی، چهار کارخانه قند با ظرفیت روزانه ۱۵۰ تن و ۲ کارخانه فرآورده‌های لبنی از مهم‌ترین واحدهای فعال این شهرک صنعتی محسوب می‌شوند.
مساحت کل شهرک صنعتی کاشمر ۱۴۷ هکتار است که مساحت صنعتی آن ۹۳ هکتار و مساحت فاز عملیاتی آن ۱۴۷.۴ هکتار می‌باشد.
فاصله این شهرک تا مرکز استان ۲۷۰ کیلومتر، تا مرکز راه آهن ۱۰۵ کیلومتر، تا فرودگاه ۲۳۵ کیلومتر، تا گمرک ۲۹۰ کیلومتر و تا بندر انزلی ۶۸۰ کیلومتر است و از امکانات آب، برق و تلفن برخوردار بوده و دسترسی به اینترنت دارد.
براساس زون‌بندی انجام شده این شهرک به ۲ زون کانی غیرفلزی و غذایی و آشامیدنی تقسیم شده و چندین واحد از قبیل خرم تاک ترشیز، نساجی گوهر ترشیز، کیمیا زعفران کاشمر، تعاونی توان‌گستر کاشمر، تعاونی تولیدی گاز اکسیژن ولیعصر (عج) کاشمر و تعاونی ریسندگی و بافندگی سهیل کاشمر در آن قرار دارند و در حال حاضر بخش نخست طرح توسعه آن در حال اجراست.
براساس تعهد امسال شرکت شهرک‌های صنعتی، ۷.۵ هکتار برای واگذاری اراضی در شهرک صنعتی کاشمر در نظر گرفته شده است.
با این حال به دلیل عدم راه‌اندازی سیستم تصفیه فاضلاب در این شهرک، همواره بیم بروز مشکلات زیست محیطی برای منطقه وجود دارد به ویژه آن که چند سال قبل با نشت فاضلاب یک واحد صنعتی به قنات روستایی شاهد بروز مشکلاتی بودیم و بارها در این خصوص و به منظور تاکید بر راه‌اندازی سیستم تصفیه فاضلاب مرکزی، به مدیران این شهرک تذکر داده شده است اما هنوز پس از حدود یک دهه پیگیری‌های محیط زیست، از راه‌اندازی سیستم تصفیه فاضلاب مرکزی شهرک صنعتی کاشمر خبری نیست.
مشکل پالایش واحدهای صنعتی
شهرک صنعتی کاشمر برروی ۶ رشته قنات فعال قرار گرفته که معیشت چند روستا به این قناتها وابسته است و با رها شدن فاضلاب واحدهای صنعتی هر لحظه بیم تخریب و آلودگی قناتها وجود دارد به طوریکه تاکنون نیز چندین بار، مشکلاتی در برخی روستاها از جمله فرح‌آباد رخ داده و از آنجا که دشت کاشمر، بحرانی‌ترین دشت کشور از نظر منابع آبی است ضرورت دارد بیش از این به فکر حفاظت و پرهیز از تخریب قناتها باشیم.
این در حالی است که اخطارهای مکرر محیط زیست به شهرک صنعتی و بی‌تفاوتی متولیان این مجموعه نسبت به اجرای تعهداتشان را شاهد بوده‌ایم و چنانچه فاضلاب شهرک صنعتی کاشمر دوباره به صورت تصفیه نشده رهاسازی شود مشکلی که چند سال قبل باعث آلودگی قنات روستای فرح‌آباد شده بود تکرار می‌شود.
هرچند براساس قانون، متفاضیان احداث شهرک صنعتی همزمان با اخذ مجوز احداث، موظف به احداث سیستم تصفیه فاضلاب مرکزی هستند.
رییس اداره حفاظت محیط زیست کاشمر در این باره گفت: شهرک صنعتی کاشمر بر روی ۶ رشته قنات فعال قرار گرفته و بیشتر واحدهای این شهرک مشکل زیست محیطی دارند.
مهدی جمعه پور بزرگترین معضل شهرستان در حوزه محیط زیست را پالایش واحدهای صنعتی این شهرک دانست و افزود: واحدهایی که در این شهرک در حال فعالیت هستند مشمول جرایم مالیاتی و آلایندگی هستند.
وی ادامه داد: البته هزینه راه‌اندازی تصفیه‌خانه بسیار زیاد است و واحدهای مستقر در این شهرک به دلیل اینکه خود باید نسبت به احداث تصفیه‌خانه اقدام‌کنند با مشکلات عدیده‌ای روبرو هستند.
رییس اداره حفاظت محیط زیست کاشمر گفت: اگر حاصل فعالیت یک واحد صنعتی، تخریب منابع حیاتی شامل آب، خاک و هوا باشد وظیفه ما که حفاظت از محیط زیست است ایجاب می‌کند با این واحد برخورد کنیم همانگونه که در یک سال اخیر سه واحد در کاشمر به دلیل معضلات زیست محیطی تعطیل شدند.
وی در خصوص حوزه پایش واحدهای صنعتی و منابع آلاینده کاشمر افزود: در یک سال اخیر ۵۸ مجوز احداث واحدهای صنعتی، ۲۰ مجوز بهره‌برداری و ۴۳ اخطاریه صادر شده است.
تیر ماه سال ۹۴ در جلسه‌ای با حضور مدیر کل وقت محیط زیست خراسان رضوی بر ضرورت احداث تصفیه‌خانه فاضلاب در شهرک صنعتی کاشمر تأکید شد و مدیران آن مکلف شدند ظرف یک سال تصفیه‌خانه فاضلاب در این شهرک ایجاد کنند. در همان جلسه حتی تاکید شد محیط زیست تمامی مباحث مربوط به تصفیه‌خانه فاضلاب را کنترل کند و در صورتی که در این راستا اقدامی انجام نشود برابر قوانین و مقررات برخورد نماید.
علاوه‌براین با توجه به طولانی بودن روند و فرآیند احداث تصفیه‌خانه، حداکثر زمان یک‌ساله برای ایجاد تصفیه‌خانه در شهرک صنعتی کاشمر در نظر گرفته و مقرر شد با پایان یافتن مهلت داده شده در صورت عدم راه‌اندازی برخورد لازم صورت گیرد. اما هنوز نبود تصفیه‌خانه مرکزی فاضلاب در شهرک صنعتی کاشمر در زمره یک تهدید زیست‌محیطی مطرح است و با وجود اخطارهای مکرر، شرکت شهرک‌های صنعتی کاشمر به تعهداتش در این زمینه عمل نکرده و رهاسازی فاضلاب بدون تصفیه سبب بروز آلایندگی و مشکلات متعدد می‌شود.
رییس حفاظت محیط‌زیست کاشمر گفت: فقط ۲ واحد در این شهرک دارای سیستم تصفیه‌خانه هستند و برای پنج واحد تولید کننده قند که دارای بیشترین میزان تولید فاضلاب هستند به صورت مقطعی تدابیری اتخاذ شده به طوریکه این واحدها موظف شدند از رهاسازی فاضلاب تولیدی به بیرون جلوگیری کنند و مدیریت آن را با احداث مخازنی در داخل مجموعه انجام دهند.
جمعه‌پور افزود: در حال حاضر میزان خروجی فاضلاب شهرک به صفر رسیده و واحدها ضمن کاهش فاضلاب تولیدی، قراردادی با یکی از واحدهای دارای سیستم تصفیه‌خانه امضا کردند تا از ظرفیت مازاد تصفیه‌خانه شرکت فرآورده‌های لبنی برای تصفیه فاضلاب استفاده کنند.
وی با تأکید بر اینکه فاضلاب به دلیل آلایندگی‌هایش باید تصفیه شود ادامه داد: رفع این معضل و برطرف‌کردن مشکلاتی که ناشی از فاضلاب بدون تصفیه است مستلزم ایجاد یک تصفیه‌خانه مرکزی در شهرک صنعتی است که باید هرچه سریع‌تر در این خصوص اقدام شود.
راه اندازی تصفیه‌خانه شهرک صنعتی کاشمر در اولویت است
مدیر شرکت شهرک‌های صنعتی کاشمر در این زمینه گفت: دی ماه پارسال جلسه‌ای در این خصوص تشکیل و متعاقب آن ۲ مناقصه برگزار شد که در مناقصه اول کسی شرکت نکرد و در دیگری با پیگیری صورت گرفته و ارسال آگهی مناقصه به شرکت‌های مختلف چهار شرکت، حاضر به گرفتن اوراق مناقصه شدند و اکنون در مرحله بازگشایی اوراق و بررسی قیمت‌ها هستیم.
مهدی امینی با بیان اینکه راه‌اندازی تصفیه‌خانه شهرک صنعتی کاشمر جزو طرح‌های دارای اولویت استان قرار گرفته است افزود: برای راه‌اندازی سیستم فاضلاب شهرک حدود ۷۰ میلیارد ریال سرمایه‌گذاری نیاز است که با توجه به تعداد کم واحدهای فعال در این شهرک سرمایه‌گذاری در این خصوص صرفه اقتصادی ندارد و نیازمند حمایت مسوولان در این زمینه هستیم.
وی ادامه داد: ۳۹ واحد صنعتی در این شهرک فعال هستند که با توجه به شیوع ویروس کرونا با ظرفیت ۳۰ تا ۸۰ درصد و با اشتغال هزار و ۱۰۰ نفر فعالیت دارند.
مدیر شرکت شهرک‌های صنعتی کاشمر با بیان اینکه براساس برآورد انجام شده کرونا حدود ۴۰ میلیارد ریال خسارت به واحدهای فعال در شهرک صنعتی کاشمر وارد کرده است گفت: به رغم خسارات وارده، کاهش نیرو در این واحدها خیلی محسوس نبوده و واحدی هم تعطیل نشده است.
وی با بیان اینکه تاکنون ۸۰ درصد زمین‌های شهرک صنعتی کاشمر واگذار شده است افزود: از ابتدای امسال پنج قرارداد با مساحت ۱۱هزار مترمربع با سرمایه‌گذاران منعقدشده و موضوع توسعه شهرک از جمله طراحی نقشه انجام و واگذاری زمین صورت گرفته و آب مورد نیاز فراهم شده و طراحی پلان معابر در دست انجام است.
با توجه به نظر کارشناسان که معتقدند اگر تصفیه‌خانه مرکزی فاضلاب در شهرک صنعتی کاشمر راه‌اندازی شود بالغ بر ۱۵۰ متر مکعب آب به چرخه مصرف برمی‌گردد این مقدار برگشت دوباره آب به چرخه مصرف در شرایطی که دشت کاشمر با افت چشمگیر منابع آب مواجه شده و به‌شدت بحرانی است، می‌تواند به حفاظت از منابع آب کمک کند لذا این مهم، بیش از پیش اهمیت راه‌اندازی سیستم تصفیه‌خانه مرکزی فاضلاب شهرک صنعتی‌کاشمر را به متولیان و سرمایه‌گذاران گوشزد می‌کند.