تابناک فارس به نقل از باشگاه خبرنگاران: محمد درویش فعال مطرح محیط زیست و کویرشناس ایرانی که برای حضور در تور تخصصی ارسنجان گردی و تالاب پژوهی به فارس سفر کرده بود، به مجموعه‌های جهانی فارس از جمله پارسه و پاسارگاد (تخت جمشید، مقبره کورش و نقش رستم) هم سری زد.
او در حاشیه بازدید خود در این فضا‌های تاریخی با اشاره به اینکه فارس؛ رتبه نخست فرونشست زمین در جهان را دارد، اظهار کرد: این استان به علت خشک شدن تالاب‌هایش بویژه دو تالاب معروف بختگان و پریشان در معرض جدی هجوم ریزگرد‌ها قرار گرفته است.
درویش گفت: خشکسالی‌های پی درپی و برداشت بی رویه چاه، تلمبه‌های روستایی از منابع آب‌های زیرزمینی دردشت‌های ارسنجان و خرامه و فسا، جهرم، داراب و استهبان باعث نابودی تالاب‌های زیبا و دریاچه‌های مهم این استان شده و فارس امروز به کانون مهم فرسایش‌های بادی جنوب ایران تبدیل شده و غم انگیزتر آنکه هیچ گروه جدی و مطالبه گری اجنبشی خود جوش و مردمی و تحول خواه در حوزه محیط زیست و احیای دریاچه‌های استان در سطح مدارس، دانشگاه ها، شورا‌ها وتشکل‌های به اصطلاح حامی طبیعت وتالاب‌ها درشیراز و استان فارس برای مقابله یابررسی علل نابودی دریاچه‌ها و زیستگاه‌های جانوری وجود ندارد.
مدیرکل سابق مشارکت‌های مردمی سازمان محیط زیست کشور گفت: فارس می‌تواند ایران‌بانان بزرگی را بویژه در حوزه حفظ اماکنی مثل مجموعه‌های تاریخی و تالاب‌ها و دریاچه‌ها تربیت کرده و آموزش و پرورش دهد.
نگاه به ارزش‌های محیط زیست همانند برخی ارزش‌های والای زندگی است که نمی‌توان برسر آن‌ها معامله کرد.
این کنشگر ملی محیط زیست با بیان اینکه در هیچ استانی از کشور جز فارس ۱۸ منطقه حفاظت شده و این همه تنوع اقلیمی سراغ نداریم، افزود: چنین تنوعی نیازمند مردم و جوانان عاشق و دلباختگانی است که قدر این نعمت‌ها را در کنار مراکز مهم تولید ثروت و اشتغال همچون تخت جمشید، نقش رستم و پاسارگاد بدانند و در حفظ و نگاهبانی و احیای آن‌ها بکوشند.
این فعال محیط زیست گفت: متهم ردیف اول در زمینه بحران آب، فرسایش خاک و از بین رفتن تالاب‌ها سوء مدیریت‌ها است و با توجه به رکوردداری فارس در بحران‌های مختلف طبیعی و غیر طبیعی از جمله خشکسالی‌ها و فرونشست زمین‌ها از این موضوع نباید غافل شده یا به راحتی گذشت.
این چهره نامدار کویرنوردی و کویرشناسی اضافه کرد: نشست زمین در دو شهرستان فسا و جهرم در استان فارس با ۵۴ سانتی متر عمق همچنان در حال پیشروی است و تاسف بار اینکه این نشست‌ها را در کهن‌ترین زاد بوم تاریخ ایران؛ در دشت‌های مرودشت و پاسارگاد و در مجموعه‌های تاریخ ایران و جهان مثل نقش رستم و تخت جمشید و پاسارگاد و ارسنجان نیز شاهد هستیم.
درویش بیان کرد: یکی از بزرگترین فروچاله‌های فارس در ایج استهبان اتفاق افتاده که با توجه به وجود تعدد مناطق حفاظت شده و پارک جنگلی که نشان دهنده پتانسیل بالای استان فارس است و صبغه فرهنگی و مذهبی این استان شایسته نیست که فارس این وضعیت را داشته باشد.
او در ادامه با بیان اینکه همه بحران‌ها از جمله خشکسالی‌ها و بی آبی‌ها قابل کنترل شدن است، افزود: متاسفانه هنوز به بهانه خودکفایی در برخی از محصولات کشاورزی از جمله گندم آن هم با این آب نداشته به کشت برنج، گندم، هندوانه، گوجه فرنگی و محصولات نیازمند آب فراوان در بالادست دریاچه‌ها و تالاب‌ها و... می‌پردارند و جشن‌های خود کفایی فلان محصول باغی و زراعی مثل گندم را برگزار می‌کنیم.
این مقام مستعفی از سازمان محیط زیست کشور در بخش دیگری از سخنان خود اظهار کرد: نگاه به ارزش‌های محیط زیست همانند برخی ارزش‌های والای زندگی است که نمی‌توان برسر آن‌ها معامله کرد.
طبق قوانین ملی و بین المللی هرگونه دخل و تصرف در حریم آثار جهانی ممنوع است.
در آخرین رتبه‌های درآمد حاصل از گردشگری قرار داریم
او گفت: با توجه به اینکه جز ۵ کشور نخست جهان از نظرجاذبه‌های گردشگری هستیم، اما از نظر درآمد‌های حاصل از گردشگری در آخرین رتبه‌ها قرار داریم و به راستی چرا باید در چنین وضعی قراربگیریم؟ به همین تخت جمشید یا پارسه که نام یکی از شهر‌های باستانی ایران است و طی سالیان سال و شاید قرن‌ها پایتخت باشکوه و تشریفاتی پادشاهان هخامنشی ایران بوده چقدر توجه و رسیدگی می‌شود؟!
درویش تاکیدکرد: باور کنید وجود همین فرو چاله‌ها برای بلعیدن ۲۵۰۰ سال تاریخ تخت جمشید کافی است. زمین در اطراف پایتخت هخامنشی‌ها دهان باز کرده و آژیر قرمز برای حضور گردشگران بعد از کرونا در آنجا به صدا درآمده است و من نمی‌دانم چرا برخی بی خیال و بی تفاوت این موضوعات به این مهمی هستند؟! وجود انبوه چاه‌های غیرمجاز و فروچاله‌ها و این نشست زمین‌ها در محدوده آثار تاریخی، حریم درجه یک و درجه دو تخت جمشید زیبا به چه معناست؟ در حالی که یکی از قوانین یونسکو برای ثبت جهانی آثار در فهرست خود، حفظ حریم آثار است.
نماینده ایران در کمیته محیط زیست جهانی یونسکو تصریح کرد: طبق قوانین ملی و بین المللی هر گونه دخل و تصرف در حریم آثار جهانی بویژه حریم درجه یک و دو ممنوع است. ضمن قدر دانی از تلاش‌های ارزنده جناب فدایی و همکاران شان در مدیریت مجمو عه‌های جهانی پارسه و پاسارگاد باید گفت که وضعیت نگاهداری تخت جمشید به علت کمبود نیرو‌ها و عدم اختصاص اعتبارات کافی به این مجموعه‌ها همچنان نامناسب بوده و مقصر این موضوع نه یک فرد و مدیرخاص بلکه همه ما هستیم که به آن توجه کافی نداریم.
چند سال پیش شکاف‌های مختلفی تنها در قسمت شرقی این بنای عظیم هخامنشی به وجود آمده بود، اما در این سفر و پس از مدت‌ها شاهد آن بودم که خیز آن‌ها بیشتر شده و در شرق، غرب و جنوب تخت جمشید هم نشانه‌هایی از شکاف‌های زمین دیده می‌شود.
درویش گفت: این موضوع از دیدگاه اینجانب به عنوان کمترین کارشناس در حوزه محیط زیست و منابع طبیعی بیش از هر چیز مرگ دشتی مثل مرودشت را که تخت جمشید، نقش رستم و نقش رجب و شهر تاریخی استخر و... را در دل خود دارد، به سرعت نزدیک می‌کند همین برداشت‌های بیش از حد از آب‌های زیرزمینی به بهانه خودکفایی در گندم، در طی ۲۵ سال اخیر است که این شهر ستان و استان را بزرگترین تولیدکننده گندم در بین ۳۱ استان کشور قرار داده است.
او تاکید کرد: دیگر هیچ نیرویی نمی‌تواند در برابر فرآیند ویرانگر نشست زمین بایستد. آن زمان که تعداد سد‌های حوضه آبخیز کر و سیوند را بیش از ظرفیت نیاز ساختیم و علاوه بر درودزن، سد‌های ملاصدرا و سیوند را هم ساختیم بختگان را هم نابود کردیم، باید به فکر وقوع این بحران می‌افتادیم! با وجود این، وسعت شالیکاری‌ها در کامفیروز را از ۳۰ هزار هکتار به بیش از ۱۳۰ هزار هکتار در اوج بی آبی‌ها و خشکسالی‌ها افزایش دادیم!
درویش ادامه داد: یک عزم ملی و محلی جدید را ضروری‌ترین برنامه برای نجات دشت مرودشت و آثار شاخص هخامنشی دراین دشت می‌داند و اضافه می‌کند: وزارت نیرو باید کاری انجام بدهد تا راهی برای کنترل استحصال آب در این منطقه پیدا کند. بحران‌های زیست محیطی زیادی در گذشته به وجود آمده وهیچ برنامه‌ای برای رفع آن‌ها انجام نگرفته است.
سدسازی‌های غیراصولی، چاه‌های غیرمجاز و کشت‌های محصولات غرق آبی مثل برنج به آثار تاریخی فارس خصوصا مرودشت لطمه زد.
درویش از نشست زمین در دامنه شرقی کوه رحمت و حوالی ایوان قدمگاه در توابع ارسنجان خبر داد و گفت: دامنه کوه رحمت و در جانب شرقی صفه کوه تخت جمشید بنا‌های خشتی موسوم به خزانه داریوش قرار گرفته است.
او بیان کرد: تخت جمشید زنگ هشدار را برای پاسارگاد به صدا درآورد و آنگونه که آقای حمید فدایی مدیر پایگاه میراث جهانی پاسارگاد هم سابق بر این اظهار کرده است، نشست زمین بیشتر خود را در تخت جمشید نشان داده و مشکل در پاسارگاد به عیانی پایتخت هخامنشیان نیست. نشست زمین در دشت مرودشت به علت پایین آمدن سطح آب‌های زیر زمینی است و بدون شک این زنگ خطری است که آب چاه‌ها را رصد کنیم.
او با بیان اینکه خشکسالی و پایین آمدن سطح آب‌های زیرزمینی، پاسارگاد را هم دچار مشکل کرده است، ادامه داد: «ما نیازمند پایش هستیم.» البته آقای فدایی هم در جایی خوانده ام که اظهار کرده است: ما الان حتی یک نقشه از چاه‌های مجاز و غیرمجاز منطقه مرودشت و اطراف را در اختیار نداریم. همچنین او چاه‌های حفر شده در عرصه و حریم پاسارگاد را متعلق به گذشته می‌داند و می‌گوید: الان مجوز حفر چاه جدید نمی‌دهند.
تَرَک ها، برای نقش رستم خط و نشان کشیده اند
این فعال محیط زیست گفت: تَرَک‌ها بیش از آنکه فروچاله‌ها را به جان تخت جمشید بیندازند، برای نقش رستم خط و نشان کشیده اند، اما کمتر کسی به آن‌ها توجه کرده است. این خیزش ابتدا بدنه کوه نقش رستم جایی که مقبره «خشایارشا» قرار دارد را خطر انداختند، اما ترَک بزرگتر در پای این مجموعه جهانی ایجاد شده که فعالان حوزه میراث فرهنگی آن را نتیجه کاهش سطح سفره‌های آب زیرزمینی منطقه می‌دانند. اما این فقط چاه‌ها نیستند که برای تاریخ ۲۵۰۰ ساله این سامان نقشه کشیده اند بلکه پارکورکار‌ها و پدیده زشت وندالیسم و یادگار نویسی‌ها نیز برای این چنین آثاری خطر محسوب می‌شوند.
درویش گفت: معدن کاران هم با انفجار‌هایی که در کوه‌های نزدیک آثار تاریخی مرودشت، ارسنجان و پاسارگاد ایجاد می‌کنند شرایط حفظ آثار جهانی را خطرناک‌تر می‌کنند. راهکار اصولی برای حل بحرانی که گریبانگیر ۲۵۰۰ سال تاریخ و دشت حاصلخیز مرودشت شده پرکردن چاه‌های جدید بدون مجوز و ممانعت از کشت‌های بی حساب و کتاب محصولات کشاورزی مثل برنج و صیفی جات است. ما کاملاً خطرات ناشی ازخشکسالی‌ها و فرو نشست زمین و چاله‌ها و ترک‌ها را به مردم و مسئولان گوشزد کرده ایم و آن‌ها خود بهتر از ما می‌دانند که چه کنند.
سد سازی‌های غیراصولی و کشت برنج، فارس را به زمین زد
درویش تاکیدکرد: سد سازی‌های غیراصولی و کشت برنج به امید و پشتوانه آبی که پشت سد جمع می‌شد، استان فارس را به زمین زد و فرو نشست آن که گریبان آثار فرهنگی جهانی را هم گرفته شدت بخشید ناشی از این تصمیمات اشتباه درحوزه آب شد.
