تاریخچه­ جوایز ادبی در روسیه

به گزارش رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در روسیه ،در جهان هزاران مسابقه در زمینه­ی ادبیات، برگزار و جوایز متعددی اعطا می­شود که برخی از آن­ها چندان معتبر نیستند. مشهورترین این جوایز : جوایز: نوبل[1]، بوکر[2]، گنکورت[3]، پولیتزر[4] هستند. جوایز کمتر شناخته شده، آن دسته از جوایزی هستند که (به عنوان مثال، در یک کشور کوچک یا حتی یک شهر) اعطا می­شوند. وظیفه­ی اصلی انواع جوایز ادبی این است که آثار خلاق ادبی را که منحصر به فرد و تکرار نشدنی است، از دیگر آثار متمایز کند. هر اثری با دریافت جایزه، با تیراژ زیادی منتشر می­شود و روی جلد آن اشاره می­شود که  از آنجا که این کتاب موفق به دریافت جایزه شده است، در زمره بهترین آثار در ژانر خود محسوب می­شود و هرچه این جایزه مشهورتر باشد، افراد بیشتری تمایل به مطالعه­ی آن کتاب دارند. در واقع نویسنده، ناشر و خواننده همگی در این موفقیت سهیم هستند.

رونق جوایز ادبی در روسیه قدمتی تاریخی دارد. به عنوان مثال، الکساندر اول انگشترهای قیمتی، جعبه­های تنباکو و هدایای ارزشمند دیگری - اگرچه نمی­توان از آن به عنوان جایزه نام برد- به تعداد زیادی از نویسندگان مورد علاقه­اش ، هدیه می­داد. بر اساس منابع موجود، تزار تنها در سال 1802 برای تشویق نویسندگان 160 هزار روبل پرداخت کرد که برای آن زمان مبلغی بی­سابقه محسوب می­شد.

جایزه استالین، جایزه اصلی شوروی، ادامه­ی سنت تزاری شد. اگرچه اکنون به ندرت از آن یاد می­کنند، اما در ابتدا سرمایه­ی آن از هزینه­هایی تامین می­شد که استالین برای انتشار آثار خود در کشورهای مختلف دریافت می­کرد. از این رو این جایزه، جایزه­ای شخصی به مبلغ 100 هزار روبل محسوب می­شد. پس از مرگ رهبر، جایزه­ی لنین (10 هزار روبل) و جایزه دولتی (5 هزار روبل) جایگزین جایزه استالین شدند. این مبالغ در آن زمان برای خرید یک ماشین کافی بود.

عصر جوایز مستقل از سال 1991 با تأسیس جایزه «بوکر روسی» آغاز شد. درآن زمان ادبیات روسیه حمایت­های مالی را در قالب پول انگلیسی دریافت می­کرد. خود جایزه بوکر، ریشه­ی بریتانیایی دارد، نام آن از نام شرکت «بوکر» گرفته شده­است. در اوایل دهه 1990م، نمایندگان بوكرینگ توجه خود را به حوزه عظیمی از فعالیت­های ادبیات روسیه جلب كردند.
جایزه­ی «بوکر روسی» تنها برای مدتی کوتاه، به عنوان جایزه بزرگ ادبی در روسیه باقی ماند. در سال 1995م، برزوفسکی سرمایه‌دار مشهور روسی و مدیر روزنامه مستقل جایزه­ای رقابتی تعیین کرد، که آن را «آنتی بوکر» نامیدند. ارزش آن 12 هزار و یک دلار بود، یعنی یک دلار بیشتر از بوکر روسی. در سال 2001م، با افزایش فشار بر برزوفسکی و تشکیل پرونده­های کیفری علیه او، جایزه «آنتی بوکر» از میان برداشته شد. اما در همان زمان، بازی­گردانان یکی پس از دیگری در عرصه جوایز ادبی روسیه پا به میدان نهادند.

     اولین جایزه معتبر سراسری روسی، جایزه دمیدوف در سال های 1865-1831م بود که توسط آکادمی علوم سنت پترزبورگ در بسیاری از شاخه های علمی از جمله در زمینه ادبیات اهدا می­شد. سپس جایزه لامانوسوف جایگزین آن شد. از سال 1856م، جایزه اوواروف به یاد کنت اوواروف، رئیس سابق آکادمی علوم تأسیس شد. این جایزه عمدتا برای آثاری درباره تاریخ روسیه اعطا می­شد، اما در میان برندگان، گاه اسم نویسندگان ادبی نیز به چشم می­خورد. در کل، آکادمی علوم سنت­پترزبورگ در دوره های مختلف بیش از 20 جایزه داشته است. معتبرترین جایزه، جایزه­ی پوشکین بود که با پول باقیمانده از بودجه جمع آوری شده برای بنای یادبود این شاعر در مسکو تأسیس شده بود. جایزه یادبود گریبایدوف نیز در سال 1883 برای نمایشنامه­های جدید و بهترین نمایشنامه­های تئاتر توسط انجمن نویسندگان درام و آهنگسازان اپرا بنیانگذاری شد.

نشان افتخاری جایزه دولتی فدراسیون روسیه از سال 2004

جوایز دولتی ادبی

 از سال 1941 تا 1952م جوایز دولتی استالین عمدتا برای آثار ادبی که مطابق با شرایط ایدئولوژیک آن دوره تاریخی بودند، اهدا می­شد (ارنبورگ برای اثر «سقوط پاریس»، ژامبول برای شعرهایی درباره جنگ بزرگ میهنی، الکسی نیکالایوویچ تالستوی برای نمایشنامه ایوان مخوف و ... موفق به دریافت این جایزه شدند) از سال 1966م، جایزه لنین هر دو سال یکبار اهدا می­شد. در میان برندگان اسامی شولوخوف و  تواردوفسکی و ... نیز به چشم می­خورد.

جایزه دولتی فدراسیون روسیه در زمینه ادبیات و هنر، از سال 1992م، هر ساله به مبلغ 300 هزار روبل اعطا می­شود، از سال 2005 مبلغ آن به 100 هزار دلار افزایش یافته است. بر اساس سنت روسای دولت، ریاست کمیسیون را بر عهده دارند. نامزدهای دریافت جایزه توسط سردبیر روزنامه ها و مجلات، ناشران و سازمان­های عمومی معرفی می شوند. در میان برندگان این جایزه، اسامی ماکانین[5]، واینوویچ[6]، وولاس[7]، وانشنکین[8]، گرانین[9]، بیِلوف[10]، ابراهیموف[11]، کروژکف[12] به چشم می­خورد.

جایزه دولتی با استعدادترین آثار برای کودکان و جوانان با حکم ریاست جمهوری در سال 1998م تاسیس شد. باریس زاخادر[13] در سال 1999م برنده­ی این جایزه شد.

جایزه دولتی پوشکین در روسیه در ژوئن 1994م با حکم رئیس جمهور فدراسیون روسیه به مناسبت دویست­مین سالگرد تولد الکساندر پوشکین «برای خلق با برجسته ترین آثار در زمینه شعر» تاسیس شد.  این جایزه از سال 1995م هر ساله توسط رئیس جمهور  فدراسیون روسیه و به پیشنهاد کمیسیون جوایز دولتی در زمینه ادبیات و هنر در حضور رییس جمهور فدراسیون روسیه به صورت رقابتی اهدا می شود. نامزدهای دریافت جایزه، توسط مقامات اجرایی دستگاه­های فدرال، مقامات سازمان­های اجرایی فدراسیون، شرکت­­ها، موسسات و سازمان­ها، انجمن­های عمومی، موسسات آموزشی، دفاتر تحریریه روزنامه ها و مجلات معرفی می شوند. آثار ارائه شده برای این جایزه توسط کمیسیون (بخش) ویژه ای به ریاست اشکلیرفسکی[14] به عنوان بخشی از کمیسیون جوایز دولتی فدراسیون روسیه در نظر گرفته می شود. وجه نقدی جایزه در سال 1999 م تا 1600 برابر حداقل دستمزد افزایش یافت.

جایزه اوکودژاوا[15] در سال 1998 تاسیس شد. برندگان این جایزه، شاعران و ترانه­سرایان آثار برجسته هستند. بودجه این جایزه که به میزان دویست برابر حداقل دستمزد تعیین شده توسط قانون فدراسیون روسیه تامین می­شود. این جایزه در دوره های مختلف توسط یولی کیم[16]، دیمیتری سوخارف[17]، الکساندر دولسکی[18]، یوری ریاشنتسف[19] دریافت شده است.

بودجه جایزه بوکر روسی ( بوکر روسی، جایزه بوکر کوچک) - از سال 1992م توسط فردی نیکوکار که سالها مایل بود ناشناخته بماند، اعطا می شد. در سال 2000م ، نام او فاش شد - این شخصیت فعال اجتماعی انگلیسی فرانسیس گرین[20] است. از سال 2002م، سازمان اجتماعی منطقه ای "آتکریتایا راسیا" به عنوان حامی مالی اصلی جایزه شناخته شده است. این جایزه به "بوکر - آتکریتایا راسیا" تغییر نام داد. از سال 2003م، وجه نقدی این جایزه 15000 دلار بوده است؛ نامزدهای نهایی لیست کوتاه 1000 دلار دریافت می­کنند. در ابتدا، جایزه بوکر کوچک شاخه ای از  بوکر "بزرگ" محسوب می­شد. در حال حاضر، بوكر كوچك نه فقط به یك رمان، بلكه هر ساله به آثار ژانرهای مختلف اهدا می شود. هدف این جایزه تشویق جدیدترین مکتب های نیازمند به حمایت در روند ادبیات است.[21]

جایزه پوشکین بنیاد آلفرد توپفر آلمان.

 بنیاد آلفرد توپفر منشأ یک سیستم کامل تشویق فعالان فرهنگی و علمی کشورهای اروپایی شده است. جایزه پوشکین در سال 1989م برای تجلیل از نویسندگانی که به زبان روسی می نویسند به دلیل کمک های برجسته در ادبیات روسیه تاسیس شد. این جایزه 40000 یورو است و با مشارکت مرکز قلم روسیه اعطا می شود. به همراه جایزه ، دو بورس تحصیلی 6000 یورویی سالانه برای نویسندگان جوان اهدا می شود. آندری بیتوف[22]، یوگنی رِین[23] از جمله دریافت کنندگان این جایزه هستند.

جایزه ادبی آندری بیِلی در سال 1978م در شرایط زیرزمینی فرهنگی توسط مجله سامیزدات «ساعت» (به سردبیری ایوانف[24] و استاتین[25]) به عنوان اولین جایزه ادبی غیر دولتی در تاریخ روسیه تاسیس شد. اسامی برندگان توسط هیئت ژوری ناشناس تعیین می شد. جایزه ی آن شامل یک بطری شراب سفید، یک سیب، یک روبل و یک دیپلم بود. این جوایز در چهار ژانر: شعر، نثر، نقد و تئوری فرهنگی اهدا می شد. یک جایزه ویژه شایسته نیز وجود داشت که مانند گذشته در اختیار هیئت ژوری ناشناس باقی مانده است. یک قرارداد محضری نیز برای چاپ کتاب آثار برنده در یک سال آینده در یک سری ویژه "برندگان جایزه آندری بیلی" بر اساس سنت به پاداش مادی اضافه می شود. اسامی برندگان ابتدا در سنت پترزبورگ، سپس در چارچوب نمایشگاه کتاب روشنفکر مسکو، در روز تولد آندری بیلی - 26 اکتبر اعلام می­شد.

جایزه سالانه آنتی بوکر در سال 1995م در «روزنامه مستقل» تاسیس شد. از سال 1996 م به طور جداگانه به نثر ("برادران کارامازوف") ، شعر ("غریبه") و نمایشنامه ("سه خواهر") اهدا شده است. در سال 1997م جایزه نقد ادبی و ادبیات شناسی به اثر ("پرتو نور") و در سال 2000 اثر غیرداستانی ("نثر چهارم") اهدا شده است.

آلیتا قدیمی ترین جایزه برای نثر علمی-تخیلی در روسیه است، این جایزه در سال 1982م توسط اتحادیه نویسندگان جمهوری سوسیالیستی فدراتیو شوروی روسیه و هیئت تحریریه مجله «اورالسکی اسیداپیت» تاسیس شد. این جایزه سالانه به بهترین کتاب علمی تخیلی دو سال گذشته در جشنواره طرفداران خیالپردازی در یکاترینبورگ تعلق می­گیرد. مقدار پاداش اعلام نشده است. اولین برندگان افتخاری جایزه آلیتا برادران باریس و آرکادی استروگاتسکی[26] هستند.

جایزه «دیبوت» اولین بار در سال 2000م توسط بنیاد بین المللی «نسل» برای نویسندگان زیر 25 سال که به زبان روسی می نویسند تاسیس شد. این جایزه در هفت ژانر نامزد دارد: "نثر بلند"، "نثر کوتاه"، "شعر"، "دراماتورژی"، "فیلمنامه"، "تبلیغات"، "ادبیات جستجوی معنوی". برندگان هر پنج نامزدی جایزه افتخاری "پرنده" را دریافت می­کنند.

جایزه ادبی "پسران وفادار روسیه" در سراسر روسیه به نام شاهزاده الكساندر نفسكی مقدس با حمایت ولادیمیر متروپولیتن سنت پترزبورگ و لادوگا و اتحادیه نویسندگان روسیه تأسیس شد. به نامزدهایی در ژانرهای "شعر"، "نثر داستانی"، "نثر مستند و تبلیغاتی"، "کتاب برای کودکان"، "نقد و ادبیات شناسی"، "مجله و روزنامه" جایزه اهدا می شود. کمیسیون این جایزه متشکل از کشیش ها و اعضای اتحادیه نویسندگان روسیه است. اصول اصلی برای تعیین برندگان، سبک هنری والا مبتنی بر معنویت ارتدوکس، حرفه ای بودن، اعتبار تاریخی و جهت گیری میهنی است. این جایزه هر ساله در ژانویه اهدا می شود. برای مقام های اول مدال "جایزه ادبی به نام شاهزاده الكساندر نفسكی"، دیپلم و جایزه نقدی 2000 دلاری اهدا می شود. برای مقام های دوم و سوم گواهینامه ها و جوایز نقدی در نظر گرفته شده است. برندگان رتبه اول واجد شرایط عضویت در کمیسیون برای سال آینده خواهند بود. در میان برندگان این جایزه اسامی کازلوف[27] و یوشین[28] به چشم می­خورد.

جایزه سراسری ملیتی به نام باریس و آرکادی استروگاتسکی (جایزه آ ب س) در سال 1999م توسط «مرکز ادبیات و کتابهای معاصر» با همکاری جامعه ادبی سن پترزبورگ و پشتیبانی دولت و مجلس قانونگذاری سنت پترزبورگ تاسیس شد. این جایزه جهت تشویق "مکتب های رئالیستی در داستان های تخیلی، ارتباط با گذشته، حال و آینده یک انسان زمینی واقعی" تاسیس شده است. در میان برندگان این جایزه، اسامی لوکین[29]، میخایلوف[30]، اوسپینسکی[31]، گالکینا[32]، لوکیاننکو[33]، پلوین[34] به چشم می­خورد.

جایزه آپولون گریگوریف در سال 1997م توسط آکادمی ادبیات معاصر روسیه به عنوان " جایزه متخصص حرفه ای برای بهترین آثار سال در همه سبک ها، به جز نقد ادبی، ادبیات شناسی و مطالعات فرهنگی" تاسیس شد. حامیان مالی این جایزه عبارتند از: بانک اتحادیه صادرات و واردات (ОНЭКСИМбанк ) و بانک دولتی (از سال 1998م). هیئت ژوری به قید قرعه انتخاب می­شود (نمایندگان: 1997م - پیتر وایل؛ 1998م - الكساندر آگیف؛ 1999 م- سرگی چوپرینین؛ ​​2000م - آلا لاتینینا؛ 2001م - یوگنی سیداروف؛ 2002م - آندری نمزر)، كه سه برنده را تعیین می كنند و سپس برنده جایزه اصلی را اعلام می كنند. بودجه مالی جایزه اصلی 25000 دلار است، به سایر برندگان لپ تاپ و چاپگر هر یک به مبلغ 2500 دلار تعلق می­گیرد.

جایزه ایوان پتروویچ بلکین[35]، که توسط انتشارات «اکسمو»[36] و مجله «ازنامنیا»[37] تاسیس شد، تنها جایزه در روسیه است که به نام یک قهرمان ادبی، در سال 2001م تاسیس شده است. این جایزه به بهترین داستان روسی سال اهدا می شود. تحریریه روزنامه ها و مجلات، سازمان های خلاق و منتقدان ادبی حرفه ای از حق نامزدی برخوردار هستند. پاداش مالی: برنده جایزه - 5 هزار دلار ، به نویسندگان چهار داستان دیگر که در لیست کوتاه قرار گرفته اند ، 500 دلار پاداش تعلق می گیرد. هماهنگ کننده جایزه ناتالیا ایوانووا است. روسای هیئت ژوری: در سال 2001م - فاضل اسکندر ، در سال 2002م - لئونید زورین بودند.

بنیاد جایزه ادبی الکساندر سولژنتسین را که توسط الکساندر سولژنتسین در سال ۱۹۹۷م تاسیس شد به عنوان یک جایزه به نویسندگان روسی، "که آثارشان دارای ارزش هنری بالایی است، به خودشناسی روسیه کمک می­کند و سهم قابل توجهی در حفظ و توسعه دقیق سنت های ادبیات میهنی دارد" اهدا می‌کند. این جایزه به آثاری در قالب رمان، داستان بلند یا مجموعه داستان، کتاب یا مجموعه شعر، نمایشنامه، مجموعه مقاله یا تحقیق اهدا می‌شود.  هیئت داوران دائمی این جایزه شامل سولژنتسین، استرووه، نیپامنیاشی، ساراسکینا، باسینسکی می­شود.  وجه مالی این جایزه 25000 دلار است.

جایزه بین المللی شولوخوف در سال 1993 توسط مجله «مالادایا گواردیا»، انتشارات «نویسندگان معاصر» («نویسندگان شوروی» کنونی) ، انجمن بین المللی اتحادیه های نویسندگی تاسیس شد. بنیانگذاران فعلی آن انجمن بین المللی اتحادیه های نویسندگی، اتحادیه هنرمندان روسیه ، انتشارات "نویسنده شوروی"، دانشگاه دولتی تربیت مدرس مسکو به نام شولوخوف هستند. رئیس دائمی هیئت ژوری یوری بوندارف است. حامی مالی جایزه اعلام نشده است، به برندگان جایزه دیپلم و مدال اعطا می شود.

جایزه ی پرفروش ترین آثار ملی در سال 2000م توسط بنیاد «پرفروش ترین آثار ملی» تاسیس شد. آثار منثوری که به زبان روسی نوشته شده اند برای دریافت جایزه معرفی می شوند. برنده جایزه­ای 10 هزار دلاری دریافت می کند. از بین برندگان می توان به  شیشکین[38]، پلوین[39]، گاروسا[40] و یِودوکیموف[41]، پراخانف[42] و یوزفوویچ[43] اشاره کرد.[44]

جایزه ادبی یاسنایا پالیانا در سال 2003م تاسیس شد و بابت دستاوردهای برجسته در زمینه ادبیات روسی اهدا می شود. بنیانگذاران آن، منطقه حفاظت شده طبیعی و یادبود دولتی «موزه-آرامگاه لف نیکالایویچ تالستوی» و شرکت سامسونگ الکترونیک است. در دو رشته نامزدی اهدا می شود: "برای دستاوردهای برجسته آثار ادبی در زمینه ادبیات روسی" - 20000 دلار و "برای بهترین نمایش خلاق" - 10000 دلار.

مسابقه "بادبان سرخ" بابت بهترین نشریات برای کودکان و جوانان در سال 2003 م توسط وزارت فدراسیون روسیه برای مطبوعات ، تلویزیون و رادیو و رسانه های جمعی تاسیس شد.

جایزه ملی ادبیات کودکان "رویای قلبی" توسط بنیادی خیریه به همین نام در سال 2005م با هدف ترویج توسعه ادبیات کودکان با کیفیت بالا تاسیس شد. این جایزه برای بهترین نثر برای کودکان در سنین متوسطه و دبیرستان اهدا می شود.[45]

جایزه ادبی ملی "کتاب بزرگ" توسط مشارکت غیر تجاری «مرکز حمایت از ادبیات روسیه» تاسیس شد. این جایزه ادبی ملی با هدف یافتن و تشویق نویسندگان آثار ادبی که می توانند سهم قابل توجهی در فرهنگ روسیه، افزایش اهمیت اجتماعی ادبیات مدرن روسیه، جذب خواننده و توجه اجتماعی داشته باشند تاسیس شد. جایزه سالانه اهدا می شود. آثاری که به زبان روسی نوشته شده اند و ترجمه اصلی آثاری که از ابتدا به زبان های دیگر نوشته شده اند برای دریافت جایزه معرفی می شوند. این جایزه همچنین می تواند توسط اثری که منتشر نشده دریافت شود.[46]

جایزه سراسری تاریخی - ادبی "الكساندر نفسكی" در روسیه در سال 2005 توسط شرکت سهامی عام «تالیون» (سنت پترزبورگ) و اتحادیه نویسندگان روسیه تاسیس شد که برای احیا و حمایت از علاقه روس ها به تاریخ سرزمین مادری آنها طراحی شده است. . این اثر برای رواج بهترین پروژه های یادبود موزه های روسیه و آثار ادبی در موضوعات تاریخی، آشکار کردن نقش و جایگاه شخصیت های تاریخی، اقدامات قهرمانانه آن­ها برای شکوه و افتخار میهن ایجاد شده است. مراسم اعطای این جایزه در روز شاهزاده مقدس مبارك الكساندر نفسكی كه هر ساله در 12 سپتامبر جشن گرفته می­شود برگزار می­شود.[47]

جایزه ادبی سالانه «نوس» [48](ادبیات جدید)، که در سال 2009م ، در دویستمین سالگرد نیکولای گوگول آغاز شد، توسط بنیاد میخائیل پروخوروف برای شناسایی و حمایت از جریان­های جدید ادبی ادبیات معاصر به زبان روسی تأسیس شد. مطابق با استراتژی کلی بنیاد، چارچوب کلی این جایزه شامل ترکیبی از جنبه های آموزشی و تربیتی است. برگزارکنندگان جایزه، پیش از همه، مدرن بودن / نوآوری نثر فعلی را از زاویه "جامعه پذیری جدید" متن ادبی در نظر می گیرند: به عنوان ایجاد معانی جدید، یک سیستم جدید از مختصات هنری، یک ذهنیت جدید و جهان بینی استعاره ای. این جایزه به عنوان یک بستر مهم فکری برای بحث های انتقادی در مورد تجارب هنری در ادبیات معاصر، نوسازی ابزارهای حیاتی برای ارزیابی یک اثر، روابط جدید متقابل بین نوشتن و تجسم ، هنر و جامعه ، اخلاقی و زیبایی شناختی ، هنری و سیاسی ، در مورد مرزهای هنری در نظر گرفته شده است.

هدف اصلی این پروژه بهبود نهاد انتقاد ملی از طریق مدرن سازی ژانر جایزه ادبی است. ویژگی اصلی جایزه نوس بازگشایی روند پذیرش تصمیم گیری است. شرط ضروری کار هیئت داوران نیاز به توجیه علنی انتخاب برگزیدگان نهایی و برنده در برنامه تاک­شو در حضور فعال روزنامه نگاران، نویسندگان و جامعه فرهنگی است.[49]

«جایزه روسیه» هر ساله به نویسندگان و شاعرانی که در خارج از روسیه زندگی می کنند و به زبان روسی می نویسند اهدا می شود و یکی از پنج جایزه معتبر ادبی در روسیه است. هدف از این مسابقه کمک به حفظ زبان روسی به عنوان یک پدیده فرهنگی منحصر به فرد از فضای پس از اتحاد جماهیر شوروی ، برای ترویج محبوبیت زبان روسی و توسعه همکاری های بشردوستانه بین المللی است.

"جایزه روسیه" به طور سنتی در سه ژانر اهدا می شود: "نثر بلند" (داستان ها و رمان ها)، "نثر کوتاه" (داستان ها و مجموعه داستان ها) و "شعر". آثار برنده شده در برنامه های انتشار موسسان و شرکای "جایزه روسیه" گنجانده خواهد شد. این جایزه توسط بنیاد اولین رئیس جمهور روسیه،  یلتسین حمایت می شود. [50]

[1] Nobel Prize جایزه نوبل معتبرترین جایزه‌ای است که در حوزه‌های علمی به یک دانشمند تعلق می‌گیرد. جایزه نوبل در سال ۱۸۹۵، به وصیت کارخانه‌دار و شیمی‌دان سوئدی، آلفرد نوبل که بیشتر او را به دلیل ابداع دینامیت می‌شناسند پایه‌گذاری شد.

در سال 1901 میلادی نخستین جوایز این بنیاد داده شدند. طبق وصیت وی، پنج جایزه به‌طور سالانه در رشته‌های فیزیک، شیمی، فیزیولوژی و پزشکی. ادبیات، اقتصاد و صلح؛ به افرادی تعلق می‌گیرد که بیشترین خدمت را به مردم کرده باشند.

[2] Booker Prize جایزه ادبی مَن بوکر به انگلیسی:  (The Man Booker Prize)، که به نام جایزه بوکر هم شناخته می‌شود، یکی از مهم‌ترین جوایز ادبی دنیاست که هر سال به بهترین رمان جدید انگلیسی‌زبان اعطا می‌شود. این جایزه تا سال ۲۰۱۴ تنها به نویسندگان کشورهای مشترک‌المنافع، انگلیسی‌ها و ایرلندی‌ها تعلق می‌گرفت؛ اما از سال ۲۰۱۴ تمام آثار نوشته‌شده به زبان انگلیسی حق شرکت در آن را پیدا کرده‌اند.

[3] Prix Goncourt جایزه گنکور به فرانسوی: (Prix Goncourt) جایزه‌ای است ادبی که در پی وصیت ادمون دو گنکور به سال ۱۸۹۶ بنیان گذاشته ‌شد. مجمع ادبی گنکور به‌طور رسمی در سال ۱۹۰۲ میلادی تأسیس شد و نخستین دوره جایزه در روز ۲۱ دسامبر سال ۱۹۰۳ اعطا شد.

[4] Pulitzer Prizeجایزه پولیتزر به انگلیسی: (Pulitzer Prize) جایزه‌ای در روزنامه‌نگاری، ادبیات و موسیقی است که بخش‌های گوناگون دارد. این جایزه معتبرترین جایزه روزنامه‌نگاری در آمریکا است که هر ساله (از ۱۹۱۷) با نظارت دانشگاه کلمبیا  به روزنامه‌نگاران، نویسندگان، شاعران و موسیقی‌دانان داده می‌شود. این جایزه به‌نام بنیان‌گذار آن جوزف پولیتزر، روزنامه‌نگار مجاری‌تبار آمریکایی، در سده نوزدهم نام‌گذاری شده‌است.

[5] В.С.Маканин 

[6] В.Н.Войнович

[7] А.Г.Волос

[8] К.Я.Ваншенкин

[9] Д.Гранин

[10] В.И.Белов

[11] К.Х.Ибрагимов

[12] Г.М.Кружков

[13] Борис Заходер

[14] И.Шкляревский

[15] Б.Окуджава

[16] Юлий Ким

[17] Дмитрий Сухарев

[18] Александр Дольский

[19] Юрий Ряшенцев

[20] Фрэнсис Грин

[21] http://www.russianbooker.org/

[22] Андрей Битов

[23] Евгений Рейн

[24] Б.Иванов

[25] Б.Останин

[26] Арка́дий Ната́новичو  Бори́с Ната́нович 

[27] Ю.Козлов

[28] Е.Юшин.

[29] Е.Лукин

[30] В.Михайлов

[31] М.Успенский

[32] Н.Галкина

[33] С.Лукьяненко

[34] В.Пелевин

[35] Иван Петрович Белкин

[36] Эксмо́

[37] Знамя

[38] М.Шишкин

[39] В.Пелевин

[40] А.Гарроса

[41] А.Евдокимов

[42] А.Проханов

[43] Л.Юзефович

[44] http://community.livejournal.com/natsbest/625.html, http://www.natsbest.ru/

[45] http://www.dreambook.ru/

[46] http://www.bigbook.ru/ 

[47] http://www.alexander-nevsky.ru/

[48] НОС در زبان روسی به معنی دماغ یکی از آثار مشهور گوگول است.

[49] http://www.prokhorovfund.ru/projects/litprize_nos/

[50] http://www.russpremia.ru/