تابناک باتو ــ شما یک تی‌شرت را به نهاد خیریه‌ای در آمریکا، اروپا، کانادا یا چین اهدا می‌کنید. کمتر کسی می‌داند که تنها نزدیک به ۲۰ درصد لباس‌های اهدایی به خیریه‌ها، راه خود را به فروشگاه‌های خیریه یا دست‌دوم فروشی در آن کشور باز می‌کند. خیریه‌ها باقی لباس‌ها را برای کسب درآمد، به دلال‌ها و شرکت‌هایی می‌فروشند که در کار بسته‌بندی دوباره‌ی لباس‌اند تا آن‌ها را در بازارهای کشورهای فقیر و درحال توسعه بفروشند.
غنا، بزرگ‌ترین واردکننده‌ی این لباس‌های دست‌دوم خیریه‌ها است. بسیاری از این لباس‌ها سر از بازار دست‌دوم‌فروشی «کانتامانتو» در غنا درمی‌آورند که بزرگ‌ترین بازار دست‌دوم‌فروشی جهان است. فروشنده‌ها و دلال‌ها در این بازار، دستی به سر و روی هر آن‌چه قابل بزک کردن باشد کشیده و نزدیک به ۴۰ درصد باقی لباس‌ها راهی زباله می‌شود.
روزانه ۱۰۰ تن لباس از این بازار راهی زباله می‌شود. نزدیک به ۳۰ درصد از این ۱۰۰ تن در سیستم بازیافت محدود شهری، بازیافت می‌شود. باقی آن به اشکال غیرقانونی گوناگون، راهی زباله‌دانی، آب‌ها و جوی‌های شهری و گودال‌های حاشیه‌ی شهرها می‌شود. این زباله‌های غیرقابل بازیافت، راهی رودخانه، دریا و سواحل می‌شود و آسیب‌های غیرقابل جبران محیط زیستی روزمره‌ای را به بار می‌آورد.
گزارش «گاردین» می‌گوید هرچه شمار و تولید مارک‌های موسوم به «فست فشن» و برندهای ارزان‌قیمتی مثل «اچ اند ام»، «پریمارک» یا «نیو لوک» بیشتر شده، حجم لباس‌هایی که سر از این بازار درمی‌آورد هم فزونی گرفته و انبوهی از لباس ارزان‌قیمت از این دست برندها، راهی زباله شده و مصیبت محیط‌زیستی به‌بار می‌آورند. فروشندگان بازار می‌گویند بسیاری از این لباس‌ها مطلقا قابلیت فروش دوباره ندارند. آن‌ها که در غرب این لباس را به خیریه دادند، عملا یک زباله محض را به خیریه دادند: لباس‌هایی که کثیف است، جای لک غذا و رد خون بر روی آن است، زیپ لباس پاره است و … .
بسیاری از این لباس‌ها در منطقه‌ای در نزدیکی بازار رها می‌شوند؛ منطقه‌ای که ۸۰ هزار نفر جمعیت دارد و خانه‌هایشان بر انبوه این لباس‌های زباله غیرقابل بازیافت بنا شده و در پس‌کوچه‌هایش هم زباله‌ها رها شدند. آب‌های اطراف این منطقه از حجم زباله سیاه و کثیف است، انواع حیوانات روی تل لباس‌ها پرسه می‌زنند، تمام مدت در منطقه دود ناشی از آتش زدن بعضی لباس‌های زباله هوا را آلوده و تنفس را سخت کرده است. آب رودخانه این منطقه، به اقیانوس می‌‌رسد و انبوهی از لباس‌های زباله هر روز روانه‌ی اقیانوس می‌شود. ماهیگیران این منطقه می‌گویند وقتی به ماهیگیری می‌روند، بیشتر از این‌که ماهی صید کنند، لباس صید می‌کنند!
فروشنده‌های لباس‌های دست‌دوم در این بازار بارها با رسانه‌ها گفتگو و کارزاری را راه انداختند و از کشورهای عضو اتحادیه اروپا و بریتانیا که بیشترین حجم این لباس‌های زباله را بر سر آن‌ها آوار کردند، خواستند تا دست از فرستادن لباس‌های بی‌ارزش، پاره، کثیف و غیرقابل فروش بردارند.
با بزاق استعدادش رو کشف کن
گروهی از این فروشندگان راهی بروکسل شده و با تعدادی از نمایندگان پارلمان اروپا دیدار کردند تا خواسته و صدای اعتراض خود را بلند کنند. در این نشست آن‌ها صنعت مد در اروپا، چین و آمریکا را «بزرگ‌ترین فاجعه زیست‌محیطی» نامیدند.
بنا به قوانین اتحادیه اروپا، کشورهای عضو این اتحادیه موظف‌اند بخشی از هزینه‌ی بازیافت این انبوه زباله‌ها را پرداخت کنند؛ هزینه‌ای بسیار کمتر از هزینه‌ی واقعی در کشورهای دیگر.( تنها ۰.۰۶ سنت برای هر لباس) اما تاکنون همین هزینه‌ی ناچیز را هم در میان تمام کشورهای عضو اتحادیه، تنها فرانسه پرداخت کرده است و بس. دست‌فروش‌های غنا می‌خواهند که این هزینه ناچیز به حداقل نیم سنت برای هر تکه لباس افزایش پیدا کند، بخش عادلانه‌ای از بازیافت به مردم محلی برسد و دست کم ۱۰ درصد هزینه‌ای که اروپا باید بپردازد، خرج حفظ محیط زیست و پاکسازی این تل زباله شود. خواسته‌هایی که تاکنون بی‌جواب باقی مانده و مردم غنا زیر حجم زباله‌ی لباس‌های تولیدی فست فشن‌ها هر روز بیشتر له شده و آسیب می‌بینند.
فرناز سیفی
