بی شک فصل زیبای بهار یکی از جلوه های قدرت بی پایان پروردگار هستی بخش و فرصتی برای اندیشیدن انسان و تلاش او در شناختن بیش تر آفریدگار خویش است. توجه به بهار ودرس گیری از پیام های نهفته در آن ، همواره در قرآن و فرمایشات حضرات ائمه معصومین (ع) مورد ابرام قرار گرفته تا جایی که کلام الهی به دفعات از جمله درآیه 50 سوره مبارک روم "فَانظُرْ إِلَی‌َّ ءَاثَـَرِ رَحْمَت‌ِ اللَّه‌ِ کَیْف‌َ یُحْی‌ِ الاْ رْض‌َ بَعْدَ مَوْتِهَآ ... » همگان را به تفکری ژرف در این باره دعوت فرموده است.
امیر بیان حضرت علی (ع) در تمثیلی زیبا و اثرگذار ، فرصت های در اختیار بشر را به ابرهای بهاری تشبیه کرده و با این تعبیر حکمیانه ، انسان ها را به استفاده صحیح از عمر فرا خوانده است. امام رافت ، حضرت امام رضا (ع) نیز بهار را روح زمان ها دانسته که این تعبیر می نمایاند آن حضرت تا چه اندازه به بهار و آثار آن توجه داشتند.
پیشینیان ما ، از جمله بزرگان ادبی کشورمان ، با درک مناسب پیام های نهفته در قرآن مجید و احادیث معصومین (ع) از کنار عظمت دگرگونی هایی که به اذن پروردگار، با آغاز بهار به وجود می آیند بی تفاوت نگذشته و در آثار خود به این موضوع پرداختند تا جایی که گرایش به وصف طبیعت ، در سبکی مانند سبک خراسانی که می توان از آن به عنوان قدیمی ترین سبک شعر کلاسیک ایران نام برد به شاخصی اصلی تبدیل شد .
صرف نظر از معانی مختلف واژه بهار که حتی نام يكي از دستگاه ها و ادوار ملايم در موسيقي قديم بوده ، می توان چنین استنباط کرد که در ادب فارسی – این سرمایه فرهنگی گران سنگ ما - بهار، گاهی نماد آسانی بعد از دشواری ها و گاهی نماد زندگي پس از مرگ قرار گرفته تا جایی که جلال الدین بلخی در اين باره ، گفته است :
بیایید بیایید که گلزار دميـــده است
بياييــــد بياييــــد كه دلدار رسيده است
چه روز است و چه روز است چنين روز قيامت
مـــگر نــــامه اعمـال زآفــاق پريده است ؟
بهار، تعبیری برای پايدار نبودن دنيا و نعمات آن نیز بوده و به قول محمد شیرازی ،
مــــرغ زيرك نزند در چمنش پرده سراي
هر بـــــهاري كه به دنبال ، خـــزاني دارد
ادب فارسی ، ما را فرامی خواند که زیبایی های بهار را نه تنها از جنبه تصويرها و پديده هاي جسماني بلکه از بعد مفهومي هم مورد مداقه قرار دهیم و این خود حکایت از بی کرانگی عظمت آن دارد. از این منظر، مفهوم بهار همراه تحول درونی وانفسی انسان است و شاعران ما آن را بهانه ای برای تحول درونی قرار داده اند.
در بهاران کی شود سرسبز سنگ؟
خاک شو تا گل برآیی رنگ رنگ
هم زمانی اغاز بهار با شروع سال نو ایرانیان نیز قابل تامل و حاوی پیام های مختلف است . عید نوروز نه تنها نوید بخش بازآمدن طراوت و حیات به طبیعت بلکه دربرگیرنده مفاهیم عمیق فرهنگی و باورهای اسطوره ای چون غلبه پویایی و گرمی بر رکود و سرما برای فرزندان ایران بزرگ و کهن ماست. گرامی داشت نوروز ریشه در تاریخ و فرهنگ ایران باستان دارد . ایرانیان باستان ، شادمانی کردن را کاری اهورایی می دانستند و در هر ماه به مناسبتی جشنی بر پا می کردند که برخی از این جشن ها چون نوروزو مهرگان و... ماندگار شد . مرد تکرار ناپذیر ادب حماسی ایران و جهان ، ابوالقاسم فردوسی ، نوروز را به جمشید نسبت داده و گفته است :
جهان انجمن شد بر تخت او
فرو مانده از فره ی بخت او
به جمشید بر گوهر افشاندند
مر آن روز را روز نو خواندند
ابوریحان بیرونی دانشمند پرافتخار ایرانی هم در کتاب التفهیم خود نوشته است : «نوروز نخستین روز است از فروردین ماه و به این جهت نوروز نام کرده اند که پیشانی سا ل نو است »
آری به این معانی نهفته در بطن متون دینی و ادبیات ملی مان به عنوان آیینه فرهنگ واندیشه جامعه معطوف شویم که همان گونه که در بهار ، رستاخیزی بزرگ در طبیعت پیرامون ما رخ می دهد مانیز چون خاک نرم شویم و سخت جانی را کنار بگذاریم تا دگرگونی های بزرگ و در پس آن به بار نشستن آغاز شود.
محمدرضا نوذریان
مدرس ادبیات در دانشگاه
عالی بود 