حسین واثقی دودران
سوالی که در مباحث مربوط به تعیین سرنوشت و روند پیشرفت کشور به ذهن متبادر می شود این است که آیا جوانان در این مسیر و در این فرایند می توانند نقشی ایفا نمایند؟
در پاسخ این سوال، از آن جایی که خداوند متعال در آیات متعددی از قرآن کریم انسان ها را به اندازه توانایی ای که دارند مسئول دانسته است ، به نظر میرسد جوانانی که توانایی نقش آفرینی و مشارکت در این فرایند را دارند نه تنها می توانند در این زمینه نقش موثری ایفا کنند بلکه لازم است خود را مسئول و مکلف به این نقش آفرینی بدانند زیرا قرار نیست جوانان صرفا در آینده مصرف کننده و پیرو باشند، بلکه جوانان متفکر باید در طراحی و پیاده سازی فرایندهایی که به آن ایمان دارند نقش آفرینی نمایند و به عبارت دیگر خود در ساختن آینده خویش سهیم باشند.
در صورتی که این مشارکت صورت نگیرد آثار سو آن در آینده نزدیک گریبان خود این جوانان را خواهد گرفت. حضرت امام خمینی (ره) هم در اندیشه و هم در کردار «جوان باور» بودند ولی امروزه این تفکر در جامعه مشاهده نمی شود.
حال این پرسش مطرح می شود که جوانان چگونه می توانند در فرایند دستیابی به آرمان های خود در قالب نظام جمهوری اسلامی مشارکت نمایند؟ برای پاسخ به این پرسش، ابتدا باید شناخت صحیحی از ابعاد و کارکردهای مورد نظر آرمان های نسل های امروزی داشته باشیم. گفتمان نسل امروزی ایجاد تحول با رویکردی است که منتهی به پیشرفت جامعه گردد. نقشه ای جامع و منعطف که انسان بتواند در آن به رشد و تعالی برسد و انتفاع انسانیت را هدف اصلی خود قرار دهد نه فقط طبقه ای خاص از انسان ها.
جوانان نه تنها با مشارکت خود بلکه باید با تبیین صحیح این مفهوم اصیل برای دیگران در گفتمان سازی و نهادینه نمودن فرایند مورد نظر ایفای نقش نمایند. ایجاد تحول در جامعه برای دستیابی به وضعیت مطلوب و زمینه سازی برای شکل گیری یک تمدن اسلامی نوین جزیی از این آرمان است. نکته ای که در این فرایند و در ابتدای امر مهم می باشد توجه به گسست نسلی است که روز به روز نیز بیشتر می شود. در فرايند اجتماعي کردن نسل ها باید تاکید بیشتری به مفاهیم فرهنگی شود تا بتوان زمینه تغییر و تحول را از بطن جامعه و با آگاهی کامل آغاز کرد.
تا زمانی که "باز توليد فرهنگي" صورت نگیرد نمی توان به اصلاحات دیگر دست زد. باید ميزان اشتراکات فرهنگي و سیاسی در هر نسل بالا برود و نسل های قبل نیز پذیرای حضور نسل جدید در صحنه های مختلف جامعه باشند. در این میان؛ یکی از اساسی ترین گام هایی که باید از ابتدای مسیر تا انتهای آن به موازات سایر امور پرداخته شود طراحی "الگوی رهبری تحول" است.
پیش نیاز ایجاد تحول ریشه ای و پایدار در هر جامعه ای وجود رهبران میانی تحول آفرین در آن جامعه است و جوانان متفکر می توانند در فرایند دستیابی به این تحولات بنیادین به عنوان رهبران میانی تحول آفرین ایفای نقش نمایند. در این مسیر جوانان نیز باید اقداماتی را انجام دهند. یکی از اقداماتی که جوانان می توانند برای مهیا شدن جهت نقش آفرینی به عنوان رهبران میانی انجام دهند و در واقع انتظاری است که از آن ها می رود اتخاذ آرمان های اصلاحی و استقامت در جهت تحقق آن ها است.
اقدام دیگر برای این نقش پذیری تلاش برای پیشرفت در عرصه ی فکر به موازات پیشرفت در عرصه ی علم است. اقدام دیگر شناسایی مسایل واقعی کشور و پرداختن به آن ها و یافتن راه حل مناسب برای این مسایل است. جوان امروزی باید بتواند ابتدا تصویر شفافی از صورت مساله را داشته باشد و سپس جهت رفع آن تلاش نماید چیزی که در سال های اخیر شاهد آن نبودیم و روند معکوسی را طی کرده است و غبار آلودتر شده است.
اقدام دیگر جهت نقش آفرینی به عنوان رهبران میانی جامعه استفاده از راهنمایی های اساتید و صاحب نظران و متفکران است البته با این دیدگاه که این راهنمایی ها نباید به یک مانع ذهنی برای خلاقیت افراد و تفکر آن ها تبدیل شود. از سوی دیگر انتظار جوانان از نظام جمهوری اسلامی که به صورت یک نظام حکیمانه طراحی شده است این است که مسیر سیاسی و تصمیم سازی های آن با مشارکت جوانان متفکر طیف های مختلف و نخبگان سیاسی جوان صورت گیرد.
بی شک این انتظار در تناسب کامل با روح نظام است که در قانون اساسی نیز منعکس شده است. همچنین گفتمان های اساسی که در جامعه شکل می گیرد و حرکت های فکری و نظری که زیر بنای توسعه همه جانبه کشور است باید با اندیشه ورزی و ابراز نظر جوانان متفکر انجام شود.
در واقع پسرفتی که طی سال های 84- 92 شاهد آن بودیم و اجازه حضور و یا ادامه حیات به اندیشه های نو داده نشد و در مقابل اندیشه های مضمحل نفوذ یافته و گسترش پیدا کردند. شرایط طوری شد که این اندیشه های رادیکالی امروزه تهدیدی جدی محسوب می شوند و در واقع یکی از علل عدم دستیابی به آرمان های انقلاب و آرمان های نسل امروزی جهت پیشرفت کشور در همه ابعاد گردید.
در واقع انتظار جوانان ترسیم یک خط حرکت مستقیم و بلند مدت برای کشور با حضور خود آنان در صحنه سیاسی کشور و اجتناب از حرکت ها و برنامه زیگزاگی است. وجود یک اجماع ملی پیش نیاز پیشرفت کشور است و این میسر نخواهد شد مگر با مشارکت همه مردم و نخبگان سیاسی و این مسیر به مقصد نخواهد رسید مگر این که رهبران میانی جامعه نیز با آن همراه و در آن نقش آفرینی داشته باشند.