در گفت‌وگو با مشاور سابق وزیر نیرو مطرح شد
در حال حاضر 9 درصد از مصارف آب صرف آب شرب می شود، حدود 10 درصد این میزان به مصارف صنعتی می رسد و در نهایت بیشترین مصرف آب در کشاورزی است. با وجود اینکه آب شرب درصد پایینی از مصارف آبی را به خود اختصاص داده است، اما از اهمیت بالایی به لحاظ سلامت و بهداشت برخوردار است.
یکی از مهمترین دغدغه‌های مردم و مسئولان در سال های اخیر و به ویژه مردم استان البرز، موضوع کم آبی و بحران‌هایی است که به واسطه آن ایجاد شده و تداوم دارد.
در این ارتباط گفت‌وگویی با دکتر اکبر صادقی هشترودی درباره راهکارهای برون رفت از مشکلات موجود داشتیم که این گفت‌وگو را با هم می‌خوانیم:
شما در دوره فعالیت‌های اجرایی و مدیریت پروژه‌های عمرانی سمت‌های مختلفی از جمله مشاور سابق وزیر نیرو، عضو شورای عالی آب و شورا برق وزارت نیرو فعال بودید. با توجه به فعالیت شما در شورای عالی آب، علل بحران های آبی کشور چیست؟
کشور ما در یک منطقه نیمه خشک بر روی زمین قرار دارد و شرایط اقلیمی حاکم بر آن، کشور را دچار بحران بی آبی یا کم آبی کرده است. این بحران می‌تواند صنعت را تحت تأثیر قرار دهد. چرا که اقتصاد آب و خود آب، محور توسعه صنعت محسوب می‌شوند و چنانچه مسئله بی آبی در کشور مطرح باشد این چرخه به چالش کشیده می شود.
یکی از نمونه های تأثیر بی آبی بر چرخه صنعت را می توان در استان البرز، شهرستان اشتهارد مشاهده کرد که کمبود آب بخش تولیدی شهرک صنعتی این شهرستان را دچار اختلالات بسیار کرده است.
برای برون رفت از این بحران چه باید کرد؟
برای برون رفت از این بحران نیاز به یک مدیریت صحیح مصرف آب داریم. باید تفکیکی در حوزه های مصرف آب صورت بگیرد، به این معنا که اولویت های مصرفی آب را مشخص کنیم.
در حال حاضر 9 درصد از مصارف آب صرف آب شرب می شود، حدود 10 درصد این میزان به مصارف صنعتی می رسد و در نهایت بیشترین مصرف آب در کشاورزی است.
با وجود اینکه آب شرب درصد پایینی از مصارف آبی را به خود اختصاص داده است، اما از اهمیت بالایی به لحاظ سلامت و بهداشت برخوردار است.
البته باید به این نکته توجه داشت که هزینه های تصفیه و پایش آب برای استفاده شرب، بسیار بالاست و اصلاً آن رقمی نیست که مردم در قبوض خود می بینند.
از طرفی در خصوص صنعت و کشاورزی راهکارهایی وجود دارد که معمولاً به آن توجهی نشده است.
ما می توانیم از پساب ها و بازچرخوانی آب استفاده کنیم، که از این طریق می توان از هدر رفت چشمگیری جلوگیری کنیم. برای نمونه یک تصفیه فاضلاب مکانیزه در جنوب تهران راه اندازی شده است که بخشی از اراضی ورامین و شهر ری را پوشش می دهد و نمونه خوبی است برای پوشش دهی بخشی از آب صنعت و کشاورزی.
در حوزه انرژی چه اقداماتی باید صورت بگیرد و یا اینکه اصلاح شود؟
بحث محوری دوم که با صنعت ارتباط دارد، در حوزه وزارت نیرو، بحث انرژی است. مسئله انرژی دارای دو بعد است. 1: صنعت انرژی ، 2: انرژی در صنعت.
در صنعت انرژی بحث انرژی های نو مورد غفلت واقع شده است. به این علت که اصلاح اقتصاد انرژی صورت نگرفته و از انرژی های نو استقبالی نشده است.
در نتیجه سرمایه گذاران بخش خصوصی به سمت این نوع از انرژی ها نیامده اند. به نظر بنده مهمترین اقدام جایگزینی انرژی های نو و پاک به جای انرژی های فسیلی است.
در بحث محوری انرژی در صنعت، موضوع اصلاح اقتصاد انرژی مطرح است. به این معنا که اقتصاد انرژی در کشور اصلاح نشده است در نتیجه انرژی با قیمتی بسیار ارزان عرضه می شود.
همه اینها نتیجه این امر است که ما در بهره وری انرژی و بهینه سازی زیرساخت های انرژی اقدامات لازم را انجام نداده ایم.
برای اصلاح زیرساخت های ذکر شده چه اقداماتی لازم است؟
به نظر من، به جای توسعه نیروگاه هایی که آلایندگی زیست محیطی بالایی نیز دارند، سرمایه گزاری را معطوف بر ارتقاء بهره وری، ارتقاء راندمان نیروگاه ها و سرمایه گذاری در بخش بهینه سازی صنعت برق، کنیم.انرژی برق نیاز به برنامه منسجمی دارد تا بتوان به استانداردهای لازم نزدیک شود.
کشور ما ظرفیت استفاده از کدام یک از انرژی ها را دارد؟
در کشور ما مسئله کمبود انرژی وجود ندارد. ظرفیت لازم هم به لحاظ انرژی فسیلی و هم انرژی های نو وپاک در کشور وجود دارد اما مدیریت جامع و منسجمی نیاز است تا بتوان بهترین استفاده را از هر یک از این انرژی ها، به عمل آورد. این نگاه جامع و منسجم نیز همانگونه که گفته شد نیاز به ایجاد زیرساخت های مناسب و اصلاح برنامه های توسعه همچنین جذب سرمایه گذاران خصوصی به این بخش، دارد. پراکندگی مدیریت که گاهاً شاهد آن هستیم، باعث عدم کارایی در نتیجه هدر رفت بخش عظیمی از انرژی می شود که باید به آن توجه کرد.
نه تنها در بخش برق و انرژی که در بخش آب نیز نیاز به یک برنامه منسجم و کاربردی احساس می شود. هرچند دولتها توجهاتی در این زمینه داشته اند و اقدامات مؤثری نیز انجام شده است اما همچنان نیاز به این برنامه در سطح عام صنعت دیده می شود.
مثلاً مدیریت جامع انرژی را باید تحت عنوان سازمان بزرگی مانند سازمان محیط زیست، ببینیم.به عنوان نمونه فقط دریاچه رومیه در ایران به خشکسالی دچار نشده است بلکه دریاچه ها و رودهای دیگری نیز هستند که خشک شده اند.
در مجموع پیشنهاد من اصلاح ساختار است به شکلی که همه صنعت را به صورت یک کل بنگریم.
مشکلات و موانع بر سر این اقدامات کدام است؟
مشکلی که وجود دارد بحث سلیقه های کارشناسی متفاوت است.
آیا تحریم ها در این روند تأثیری داشته است؟
نمی توان گفت تحریم ها کاملاً بی تأثیر بوده است اما ما به تحریم ها به عنوان یک فرصت نگاه کردیم. علت آن است که در دوره تحریم در بسیاری از موارد به نقطه خودکفایی رسیدیم آن هم به علت تکیه بر دانش نیروی تحصیلکرده جوان کشور بوده است. این اعتماد دوسویه باعث شد تا در بخش ها مختلف صنعت ایران در جایگاه جهانی به رقابت با کشورهای بزرگ در این عرصه ها، بپردازد.
نمونه ای از این پیشرفت ها را می توان در سدسازی، احداث نیروگاه¬های برق، انرژی های هسته ای و... دید.
نقش دولت در روند تحریم ها چه بوده است؟
دولت در این روند نقش خود را به خوبی ایفا کرده است. چرا که در عرصه تعاملات بین المللی و ارتباطات بین المللی، اقدامات مؤثری انجام داده¬اند. مسئله برجام با رهنمودهای مقام معظم رهبری و تدابیر تیم اقتصادی ریاست جمهوری، یک اقدام کاربردی در این عرصه محسوب می شود. اما نباید فراموش کرد که برداشته شدن تحریم¬ها تنها راه پیشرفت نیست.تحریم ها صرفاً سرعت حرکت را کند می¬کنند و برداشته شدن آنها به این روند سرعت می بخشد.
شما از مجلس آینده در جهت رونق اقتصادی، چه توقعاتی دارید؟
امام راحل فرمودند مجلس در رأس امور است. این یعنی از اهمیت ویژه ای برخوردار است، چرا که مجلس مسئول سیاستگذاری و دولت مسئول اجرای این سیاست ها است. پس مجلس نقش کلیدی و محوری در توسعه کشور محسوب میشود، در نتیجه افراد در مجلس باید افرادی توانمند و متخصص در همه امور باشند تا بتوانند برنامه¬های کاربردی را تدوین کنند. مجلس باید همراه و همصدا با دولت باشد البته با حفظ نظارت¬های حاکمیت خودش.
برای نمونه مجلس باید در بحث اشتغالزایی دست دولت را باز بگزارد نه اینکه باعث موانع بر سر راه آن باشد.
با توجه به شرایط اقتصادی فعلی، سال آینده را از نظر اقتصادی چگونه ارزیابی می کنید؟
با توجه به اقداماتی که در عرصه بین المللی انجام گرفته، مسائلی مانند برجام و موضوعاتی از این قبیل، انتظار میرود که تولید و گردش اقتصادی به دنبال باز شدن دروازه های وارداتی و صادراتی کشور، رونق بگیرد. در کنار اینها اگر به ارتقاء بهره وری و ارتقاء ظرفیت تولید نیز توجه کنیم، به نظر می رسد که سال آینده سال رونق اقتصادی خواهد بود.
در این ارتباط گفت‌وگویی با دکتر اکبر صادقی هشترودی درباره راهکارهای برون رفت از مشکلات موجود داشتیم که این گفت‌وگو را با هم می‌خوانیم:
شما در دوره فعالیت‌های اجرایی و مدیریت پروژه‌های عمرانی سمت‌های مختلفی از جمله مشاور سابق وزیر نیرو، عضو شورای عالی آب و شورا برق وزارت نیرو فعال بودید. با توجه به فعالیت شما در شورای عالی آب، علل بحران های آبی کشور چیست؟
کشور ما در یک منطقه نیمه خشک بر روی زمین قرار دارد و شرایط اقلیمی حاکم بر آن، کشور را دچار بحران بی آبی یا کم آبی کرده است. این بحران می‌تواند صنعت را تحت تأثیر قرار دهد. چرا که اقتصاد آب و خود آب، محور توسعه صنعت محسوب می‌شوند و چنانچه مسئله بی آبی در کشور مطرح باشد این چرخه به چالش کشیده می شود.
یکی از نمونه های تأثیر بی آبی بر چرخه صنعت را می توان در استان البرز، شهرستان اشتهارد مشاهده کرد که کمبود آب بخش تولیدی شهرک صنعتی این شهرستان را دچار اختلالات بسیار کرده است.
برای برون رفت از این بحران چه باید کرد؟
برای برون رفت از این بحران نیاز به یک مدیریت صحیح مصرف آب داریم. باید تفکیکی در حوزه های مصرف آب صورت بگیرد، به این معنا که اولویت های مصرفی آب را مشخص کنیم.
در حال حاضر 9 درصد از مصارف آب صرف آب شرب می شود، حدود 10 درصد این میزان به مصارف صنعتی می رسد و در نهایت بیشترین مصرف آب در کشاورزی است.
با وجود اینکه آب شرب درصد پایینی از مصارف آبی را به خود اختصاص داده است، اما از اهمیت بالایی به لحاظ سلامت و بهداشت برخوردار است.
البته باید به این نکته توجه داشت که هزینه های تصفیه و پایش آب برای استفاده شرب، بسیار بالاست و اصلاً آن رقمی نیست که مردم در قبوض خود می بینند.
از طرفی در خصوص صنعت و کشاورزی راهکارهایی وجود دارد که معمولاً به آن توجهی نشده است.
ما می توانیم از پساب ها و بازچرخوانی آب استفاده کنیم، که از این طریق می توان از هدر رفت چشمگیری جلوگیری کنیم. برای نمونه یک تصفیه فاضلاب مکانیزه در جنوب تهران راه اندازی شده است که بخشی از اراضی ورامین و شهر ری را پوشش می دهد و نمونه خوبی است برای پوشش دهی بخشی از آب صنعت و کشاورزی.
در حوزه انرژی چه اقداماتی باید صورت بگیرد و یا اینکه اصلاح شود؟
بحث محوری دوم که با صنعت ارتباط دارد، در حوزه وزارت نیرو، بحث انرژی است. مسئله انرژی دارای دو بعد است. 1: صنعت انرژی ، 2: انرژی در صنعت.
در صنعت انرژی بحث انرژی های نو مورد غفلت واقع شده است. به این علت که اصلاح اقتصاد انرژی صورت نگرفته و از انرژی های نو استقبالی نشده است.
در نتیجه سرمایه گذاران بخش خصوصی به سمت این نوع از انرژی ها نیامده اند. به نظر بنده مهمترین اقدام جایگزینی انرژی های نو و پاک به جای انرژی های فسیلی است.
در بحث محوری انرژی در صنعت، موضوع اصلاح اقتصاد انرژی مطرح است. به این معنا که اقتصاد انرژی در کشور اصلاح نشده است در نتیجه انرژی با قیمتی بسیار ارزان عرضه می شود.
همه اینها نتیجه این امر است که ما در بهره وری انرژی و بهینه سازی زیرساخت های انرژی اقدامات لازم را انجام نداده ایم.
برای اصلاح زیرساخت های ذکر شده چه اقداماتی لازم است؟
به نظر من، به جای توسعه نیروگاه هایی که آلایندگی زیست محیطی بالایی نیز دارند، سرمایه گزاری را معطوف بر ارتقاء بهره وری، ارتقاء راندمان نیروگاه ها و سرمایه گذاری در بخش بهینه سازی صنعت برق، کنیم.انرژی برق نیاز به برنامه منسجمی دارد تا بتوان به استانداردهای لازم نزدیک شود.
کشور ما ظرفیت استفاده از کدام یک از انرژی ها را دارد؟
در کشور ما مسئله کمبود انرژی وجود ندارد. ظرفیت لازم هم به لحاظ انرژی فسیلی و هم انرژی های نو وپاک در کشور وجود دارد اما مدیریت جامع و منسجمی نیاز است تا بتوان بهترین استفاده را از هر یک از این انرژی ها، به عمل آورد. این نگاه جامع و منسجم نیز همانگونه که گفته شد نیاز به ایجاد زیرساخت های مناسب و اصلاح برنامه های توسعه همچنین جذب سرمایه گذاران خصوصی به این بخش، دارد. پراکندگی مدیریت که گاهاً شاهد آن هستیم، باعث عدم کارایی در نتیجه هدر رفت بخش عظیمی از انرژی می شود که باید به آن توجه کرد.
نه تنها در بخش برق و انرژی که در بخش آب نیز نیاز به یک برنامه منسجم و کاربردی احساس می شود. هرچند دولتها توجهاتی در این زمینه داشته اند و اقدامات مؤثری نیز انجام شده است اما همچنان نیاز به این برنامه در سطح عام صنعت دیده می شود.
مثلاً مدیریت جامع انرژی را باید تحت عنوان سازمان بزرگی مانند سازمان محیط زیست، ببینیم.به عنوان نمونه فقط دریاچه رومیه در ایران به خشکسالی دچار نشده است بلکه دریاچه ها و رودهای دیگری نیز هستند که خشک شده اند.
در مجموع پیشنهاد من اصلاح ساختار است به شکلی که همه صنعت را به صورت یک کل بنگریم.
مشکلات و موانع بر سر این اقدامات کدام است؟
مشکلی که وجود دارد بحث سلیقه های کارشناسی متفاوت است.
آیا تحریم ها در این روند تأثیری داشته است؟
نمی توان گفت تحریم ها کاملاً بی تأثیر بوده است اما ما به تحریم ها به عنوان یک فرصت نگاه کردیم. علت آن است که در دوره تحریم در بسیاری از موارد به نقطه خودکفایی رسیدیم آن هم به علت تکیه بر دانش نیروی تحصیلکرده جوان کشور بوده است. این اعتماد دوسویه باعث شد تا در بخش ها مختلف صنعت ایران در جایگاه جهانی به رقابت با کشورهای بزرگ در این عرصه ها، بپردازد.
نمونه ای از این پیشرفت ها را می توان در سدسازی، احداث نیروگاه¬های برق، انرژی های هسته ای و... دید.
نقش دولت در روند تحریم ها چه بوده است؟
دولت در این روند نقش خود را به خوبی ایفا کرده است. چرا که در عرصه تعاملات بین المللی و ارتباطات بین المللی، اقدامات مؤثری انجام داده¬اند. مسئله برجام با رهنمودهای مقام معظم رهبری و تدابیر تیم اقتصادی ریاست جمهوری، یک اقدام کاربردی در این عرصه محسوب می شود. اما نباید فراموش کرد که برداشته شدن تحریم¬ها تنها راه پیشرفت نیست.تحریم ها صرفاً سرعت حرکت را کند می¬کنند و برداشته شدن آنها به این روند سرعت می بخشد.
شما از مجلس آینده در جهت رونق اقتصادی، چه توقعاتی دارید؟
امام راحل فرمودند مجلس در رأس امور است. این یعنی از اهمیت ویژه ای برخوردار است، چرا که مجلس مسئول سیاستگذاری و دولت مسئول اجرای این سیاست ها است. پس مجلس نقش کلیدی و محوری در توسعه کشور محسوب میشود، در نتیجه افراد در مجلس باید افرادی توانمند و متخصص در همه امور باشند تا بتوانند برنامه¬های کاربردی را تدوین کنند. مجلس باید همراه و همصدا با دولت باشد البته با حفظ نظارت¬های حاکمیت خودش.
برای نمونه مجلس باید در بحث اشتغالزایی دست دولت را باز بگزارد نه اینکه باعث موانع بر سر راه آن باشد.
با توجه به شرایط اقتصادی فعلی، سال آینده را از نظر اقتصادی چگونه ارزیابی می کنید؟
با توجه به اقداماتی که در عرصه بین المللی انجام گرفته، مسائلی مانند برجام و موضوعاتی از این قبیل، انتظار میرود که تولید و گردش اقتصادی به دنبال باز شدن دروازه های وارداتی و صادراتی کشور، رونق بگیرد. در کنار اینها اگر به ارتقاء بهره وری و ارتقاء ظرفیت تولید نیز توجه کنیم، به نظر می رسد که سال آینده سال رونق اقتصادی خواهد بود.
