برج های بلندی که قد اقتصاد را کوتاه کرده اند!

تابناک اصفهان: شهرهای بزرگ ایران در رقابت برای رسیدن به توسعه‌یافتگی و البته برای تامین درآمدهای خود به میدان "مال‌سازی" وارد شده اند و هر شهری که گوی سبقت را از دیگر رقبای خود برای افزایش ساخت و ساز‌های بلندمتربه تجاری برباید، توانسته بخشی از هدف خود در رسیدن به توسعه را محقق کند.

این روش پیمودن مسیر توسعه که البته با تحقق اقتصاد مقاومتی هم زاویه دارد بیشتر ناشی از تقلید مدیریت شهری از شهرهایی همچون دبی است که توانسته در "مال‌سازی" به یکی از الگوهای مدرن شهری در دنیا تبدیل شود با این وجود بافت سنتی شهرهای ایران با شهرهای مدرنی همچون دبی تناسبی ندارد اما مدیران شهری ما برخلاف آنچه در طرح‌های تفصیلی تعریف شده است، دست به الگوبرداری از این شهر زده‌اند.

در کشور ما شهرهای مشهد، تهران، کرج، شیراز و اصفهان به ترتیب در صدر شهرهای "مال‌ساز" قرار دارند، که طبق آخرین آمار به ترتیب این شهرها هم‌اکنون در حال ساخت 87، 65، 17،16 و 15 مال هستند و در مجموع می توان گفت در کشور ما با احتساب دیگر شهرها 260 مال به تعداد مال‌های کنونی در آینده نزدیک اضافه خواهد شد.

کمیت مجتمع‌های تجاری لوکس نشان می‌دهد سود درآمدزایی از ساخت و ساز در این حوزه هم برای سرمایه گذاران بخش خصوصی و نیز برای شهرداران جذابیت فراوانی داشته که با وجود مخالفت‌هایی که در این زمینه از سوی کارشناسان شهری و اقتصادی وجود دارد اما رغبت مدیران شهری برای صدور پروانه ساخت "مال"ها کمتر نشده است.

یکی از جذابیت‌هایی که مدیران شهری را به تعامل با بخش خصوصی برای ساخت "مال‌"ها افزیش داده است، عوارض 5 تا 10 برابری ساخت‌های تجاری در مقابل مسکونی است.

اما این روند رو به رشد در شهرهای بزرگ ایران هم به لحاظ فرهنگی و هم از بعد اقتصادی، می تواند تبعاتی برای آینده شهرها داشته باشد که فروش کالاهای لوکس و وارداتی در چنین مجتمع‌هایی را از جمله آسیب‌های فرهنگی و اقتصادی آنها می توان دانست.

کالاهای وارداتی در سال‌های اخیر توانسته‌اند فرهنگ و سبک زندگی ایرانی را تحت الشعاع خود قرار دهند اما با این وجود، دغدغه تامین درآمدهای شهری، به اندازه ای در ذهن مدیران جای گرفته است که تبعات اقتصادی و فرهنگی چنین طرح‌هایی هنوز آنها را به برنامه‌ریزی برای کنترل این روند وانداشته است.

از طرفی از آنجائیکه اجزای سیستم اقتصادی در ایران هماهنگ نیست و با وجودیکه امسال به نام اقتصاد مقاومتی با قید "عمل و اقدام" نامگذاری شده است، سیستم اقتصادی شهرداری‌ها چندان با سیستم‌های دولتی همگام نشده است. هرچند بخش دولتی هم هنوز نتوانسته در تبیین و اجرای اقتصاد مقاومتی به درستی عمل کند و کارنامه دولت در این زمینه هم جال تامل و بررسی دارد.

با این حال اگر سیاست‌های اقتصاد مقاومتی قرار بود در تصمیم مدیران شهری جایی داشته باشد، قطعا یکی از مصادیق ریزش‌ها برای رویش یک اقتصاد مقاوم، "مال‌"ها بودند که ما خلاف این روند را در شهرهای بزرگ شاهدیم.

علاوه بر تبعات اقتصادی و فرهنگی، در شهرهایی همچون تبریز، مشهد و تهران "مال‌"‌سازی با تخریب بخشی از بافت طبیعی شهرها همچون درختان و باغ‌ها روبرو بوده است که اثرات منفی این اقدام هم ناگفته خود پیداست و نیاز به طولانی کردن مقال ندارد.

اما تب "مال" سازی در شهرها در حالی بالا گرفته است که واحدهای مجتمع‌های تجاری ساخته شده در دل شهرها، اغلب خالی است و خریدار و مستاجری که توانایی اجاره یا خرید داشته باشد، بسیار کمتر از شوق "مال‌"سازی است.