بحران کم آبی در کشور موضوعی است که سالهاست به گوشمان آشنا می آید اما در یکی دو سال اخیر با شدت همراه بوده به طوری که کم آبی حیات پایتخت رابه مخاطره انداخته است.
این گزارش از سلسله گزارشهای «پرونده ویژه بررسی پدیده کم آبی و مدیریت بحران آب در استانهای کشور» منتشر شده است. دومین «پرونده ویژه» مجموعه گزارشهای تولیدی دفاتر سرپرستی استانهای خبرگزاری مهر، در یک موضوع مشترک است. نخستین پرونده ویژه استان ها با عنوان«پرونده ویژه بررسی پدیده حاشیه نشینی در استانهای کشور» را می توانید در اینجا بخوانید.
مسئولان وزارت نیرو اعلام کرده اند امسال در بیش از پانصد شهر کشور دچار تنش آبی هستیم و این در حالی است که کلانشهرها به خصوص تهران به طور محسوس تر با این مسئله مواجه خواهند بود. این روزها و با شروع فصل تابستان نیز بحران کمبود آب در پایتخت بسیار جدی‌تر شده و این استان در شرایط اضطرار قرار گرفته است. درحال حاضر نیز مسئله کمبود آب، به یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های مسئولان و مدیریت این شرایط به خواسته عمومی تبدیل شده است. حال باید دید و بررسی کرد که تهران در حال حاضر در چه شرایطی قرار داشته و آیا مدیریت فعلی این بحران از سوی مسئولان و مردم قابل قبول است یا خیر.
کاهش ۳۰ درصدی ذخایر سدهای تأمین کننده آب تهران
به گفته مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران مشکل اساسی در وضعیت پیش رو و بحران کم آبی استان، کاهش بیش از ۳۰ درصدی حجم ذخیره آب سدهای تأمین کننده است.
محمد پرورش چندی پیش عنوان کرده بود به عنوان مثال دو سد لتیان و لار با کاهش ۵۰ درصدی مواجه شده‌اند که این موضوع باعث سخت‌تر شدن شرایط خواهد شد.
پرورش همچنین صرفه جویی ۲۰ تا ۲۵ درصدی آب را از سوی مشترکان خواستار شده است.
تهران دو برابر استاندارد جهانی آب مصرف می کند
به گفته مسئولان و کارشناسان، تهران دو برابر استاندارد جهانی آب مصرف می کند که این موضوع می تواند اوضاع فعلی بحران کم آبی را تشدید کند چرا که برای خروج از این وضعیت بخشی از کار به عهده مردم است و نکته دیگر اینکه حتی عدم مصرف صحیح آب توسط پایتخت نشینان، حیات دیگر مناطق استان را نیز متضرر کرده است.
قائم مقام مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران در گفتگو با مهر با اشاره به اینکه در سطح استان تهران حدود ۲۳۰ لیتر در شبانه روز مصرف داریم در حالیکه در بسیاری از کشورها این رقم ۱۱۰ تا ۱۲۰ لیتر در شبانه روز است، یادآور شد: بخش مهمی از این مشکلات به عادات و رفتارهای ما مربوط می شود بطوریکه فکر می کنیم در منطقه پرآبی هستیم. دومین مسئله مربوط به اقتصاد آب است، قیمت آب ناچیز بوده لذا انگیزه ای برای کنترل مصرف وجود ندارد. بطور مثال کسی هنوز به دنبال تهیه شیرآلات کاهنده مصرف آب در منزل خود نیست. همچنین قوانین و ضوابط قاطعانه ای در برخورد با مصرف کنندگان بی رویه آب وجود ندارد.
حوزه کشاورزی بیشترین میزان آب را مصرف می کند
علیرضا نوذری پور به مصرف آب در حوزه های مختلف اشاره کرد و افزود: در سطح کشور حدود ۹۱ درصد آب را حوزه کشاورزی مصرف می کند، شش درصد شرب و سه درصد نیز سهم صنعت است که نیاز است در کشاورزی کار زیربنایی و اساسی و سرمایه گذاری مناسب انجام شود تا الگوی کشت اصلاح و از تجهیزات آبیاری نوین بهره گرفته شود. در استان تهران نیز از صددرصد منابع آب ۵۵ درصد مصرف را حوزه کشاورزی و مابقی را شرب و صنعت دارند.
بشیری: مدیریت امور آب استان ضعیف است/ مسئولان انگیزه ندارند و فقط وعده می دهند
نماینده مردم شهرستان پاکدشت در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با مهر می گوید: میزان بارندگی ها طی این سالها کم بوده و این موضوع مسلما بر روی بهره برداری از آب تأثیر گذاشته و تنگناها و مشکلاتی در کشور به خصوص استان تهران با حدود ۱۴ میلیون جمعیت ایجاد کرده است.
فرهاد بشیری با اشاره به اینکه مسئولان آب و فاضلاب شهری و روستایی برای رفع مشکلات تلاش می کنند تا علیرغم مشکلات مالی به نحو مطلوب و شایسته به مردم خدمات دهند، افزود: باید در رابطه با مدیریت آبها، رفع مشکلات مردم و تأمین آب شرب و کشاورزی تدابیر و راهکارهای لازم اتخاذ شود که متأسفانه در این حوزه عملکرد خوبی را شاهد نیستیم.
وی بیان کرد: با وزیر نیرو نیز در این خصوص جلسه ای گذاشته شده اما متأسفانه مدیریت امور آب استان دچار روزمرگی شده و مسئولان ارشد این اداره برای رفع مشکلات انگیزه لازم را نداشته و برنامه مناسبی ندارند.
بشیری بخش اعظمی از مشکلات فعلی امور آب استان را مدیریت ضعیف دانسته و افزود: اخیرا نیز مسئولان وزارت نیرو در خصوص این وضعیت گزارشی ارائه دادند که تمام این گزارش وعده هایی بود که در آینده می خواهد انجام شود، متأسفانه راندمان کاری وجود ندارد و بعد از هشت سال مدیریت گفته اند که بعدها این اتفاقات صورت می گیرد درصورتیکه اینها در کار مردم گشایش ایجاد نخواهد کرد.
وی همچنین افزود: مسئولان حوزه آب خوشبختانه نظارت دقیقی برای روی کیفیت آب دارند اما هنوز روستاهایی داریم که با مشکل مواجهند و در راستای تأمین آب شرب و کشاورزی آنها باید اقدام جدی داشت.
وضعیت کمی و کیفی آب در تهران
مسئله دیگر اینکه همیشه وقتی در منطقه ای با بحران آب مواجه می شویم حرف و حدیثهایی بر سر کیفیت آب، فشار آب، جیره بندی و ... نیز مطرح می شود یا به گفته برخی کارشناسان در وضعیت بحران کم آبی، روند برخی پروژه های آبرسانی به مناطق شهری و بیشتر روستایی کند پیش میرود.
زمانی که بحث شوری آب در تهران در فروردین امسال مطرح شده بود، مدیر دفتر مدیریت بحران و پدافند غیرعامل شرکت آب و فاضلاب کشور هر گونه جیره بندی یا شوری آب شرب تهران را که در برخی رسانه‌ها مطرح شده است، تکذیب و رد کرد.
فرهام کرکانی اعلام کرده بود کیفیت آب شرب تهران در آزمایشگاه‌های متعددی کنترل و نظارت می‌شود و از این لحاظ هیچ گونه مشکلی وجود ندارد. وی همچنین عدم کاهش فشار آب را به صرفه جویی ۲۰ درصدی شهروندان منوط کرده بود.
وی علاوه بر اشاره به بحث خشکسالی پایدار در کشور گفته کاهش منابع آب زیرزمینی چاه‌ها و چشمه‌ها هم سبب شده است روستاهای بیشتری با مشکل تأمین آب شرب مواجه شوند و باید مدیریت طرف های تقاضا در اولویت باشد و مردم همکاری کنند.
نایب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس چندی پیش در گفتگو با خبرگزاری خانه ملت اعلام کرده بود کارشناسان وزارت نیرو نه تنها تلاشی برای معین ساختن استاندارد شاخص EC آب شرب نمی کنند بلکه در شهرهای مختلف تعاریف متفاوتی ارائه می کنند. وزارتخانه ها باید جوابگوی مردم باشند، لذا استانداردی برای آب شرب مشخص کنند که مناسب آشامیدن باشد.
عبدالرحمان رستمیان با بیان اینکه مردم باید به آب شرب استاندارد و با کیفیت دسترسی داشته باشند، گفت: وزارت نیرو به شاخص بالای هزار و ۵۰۰ اکتفا کرده و باید تکلیف مردم را معین کند که می توانند از آب شرب استفاده کنند و یا به دلیل استاندارد نبودن آب باید از آب معدنی استفاده کنند، در واقع وضعیت فعلی عادلانه نیست.
این نماینده مردم در مجلس نهم همچنین اضافه کرده است: وزارت نیرو هنوز تعدادی از روستاها را تحت پوشش شبکه آبرسانی قرار نداده است، از این رو توصیه می شود تمامی روستاهای دارای سکنه کشور تحت پوشش شبکه آبرسانی قرار گیرند.
یک کارشناس فرهنگی اجتماعی در گفتگو با مهر می گوید: راه برون رفت از مشکل کم آبی و بحران آب، مدیریت صحیح و عقلانی بر نحوه مصرف آب در بخشهای مختلف است و تحقق این مهم همکاری تمام ارگانهای مربوطه و مردم را می طلبد و این مشارکت از طریق آشنایی مصرف کنندگان با ضرورت طراحی و اجرای الگوی مصرف آب محقق می شود.
مهسا میراحمدیان همچنین افزود: بر اساس مقاله ای که در مجله مطالعات زیست محیطی و علمی منتشر شده، بحران آب در ایران سه عامل اصلی دارد و آن رشد سریع جمعیت و توزیع نامتناسب منطقه ای جمعیت، کشاورزی ناکارآمد، سوء مدیریت و سرعت بالای توسعه است.
وی همچنین با اشاره به اینکه آب کالایی بسیار ارزان‌قیمت در کشور ما به شمار میرود، یادآور شد: با این همه بیش از ۱۰ سال است که بحران کم آبی در ایران وارد شده و اکنون هشدارهای مسئولان نیز برای پیشگیری از بحران کم آبی در کشور شدت گرفته است. علاوه بر مسئولیتی که بر عهده مدیران برای گذر از این بحران وجود دارد، بخش اعظمی از کار را باید خود مردم بر عهده بگیرند تا شاهد مشکلات گسترده تر به دلیل خشکسالی در کشور نباشیم. مدیریت بحران در کشورهای توسعه یافته حرف اول را می زند ولی متأسفانه در کشور ما ضعف مدیریت در تمام حوزه ها آسیب جدی به کشور زده است.
نوذری پور: برخورد با پرمصرف ها نیازمند ضوابط سخت گیرانه تری است
قائم مقام مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران نیز در این خصوص به مهر گفت: در بحث مدیریت مصرف بایستی ضوابط و مقررات سخت گیرانه تری متناسب با شرایط کشور تصویب شود و دولت و مجلس در این باره ورود کنند. متأسفانه در کشور به سادگی از کنار مصرف بی رویه آب عبور می کنیم. مردم می گویند چون آب خانه ما قطع نمی شود فکر می کردیم دچار بحران کم آبی در کشور نیستیم.
نوذری پور افزود: از طرفی اجرای پروژه های فاضلاب مسئله مهمی است که سرمایه زیادی می خواهد و نیاز به حمایت دارد. هم حمایت دولت در تأمین منابع و هم حمایت مردم که بایستی کمک کنند و شبکه داخلی فاضلاب منزل خود را به شبکه های فاضلاب اجرا شده متصل کنند تا بازچرخانی آب اتفاق افتد که این کار قطعا به رونق بخش کشاورزی، جلوگیری از آلودگی سفره ها، اشتغال و ... منجر خواهد شد.
همانطور که اشاره شد در بحران کمبود آب یکی از موضوعات مهم و حیاتی، مدیریت مصرف یا همان مصرف صحیح آب محسوب می شود. با توجه به اهمیت مصرف صحیح آب در کشور که متأسفانه شاهد این مسئله نیستیم نیاز است گریزی نیز به مصرف آب و سایر انرژی ها در ادارات بزنیم، چراکه بعضا دیده می شود کارکنان ارگانها و ادارات نه تنها برای ترویج فرهنگ صرفه جویی هیچ تلاشی ندارند، بلکه آنها خودشان از مصرف کننده های آب و انرژی های دیگر همچون برق، گاز و ... به صورت بی رویه هستند. موضوع اسفبار اینکه اکثر مسئولان ادارات نیز رغبتی برای تذکر این مسئله به کارکنان مربوطه ندارند!
متأسانه همین عدم مصرف صحیح و هدر رفتن شدید منابع آبی به روشهای مختلف در حوزه های گوناگون و بی توجهی اغلب مردم به لزوم صرفه جویی و درست مصرف کردن منابع آبی کشور، ایران را طی این سالها با خشکسالی مضاعف مواجه ساخته است و از طرفی در بحث کلان باید گفت مردم در برنامه ها و سیاستگذاری های مربوط به مدیریت مصرف آب نیز مشارکت چندانی داده نشده اند. همانطور که در گزارش آمده مدیریت بحران در تهران ضعیف بوده اما این مدیریت تنها بر عهده مردم نیست و متأسفانه خود مردم به تشدید بسیاری از مشکلات فعلی دامن زده اند. شاید زمانی مدیریت همه جانبه در کشور ما اتفاق بیافتد که دیگر دیر شده باشد.
منبع: مهر
