به گزارش «تابناک تهران»؛ اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه، روز پنجشنبه چهارم بهمن‌ماه در شهر «ارزروم» گفت که حضور ترکیه در سوریه طبق توافق با سوریه موسوم به «آدنا» (به سال ۱۹۹۸) «قانونی است».
رجوع اردوغان به توافقی در ۲۰ سال پیش، در اصل پیشنهاد روس‌ها به او بود. اردوغان یک روز قبلش، روز چهارشنبه در دیدار با پوتین در مسکو، نتوانست وی را برای ایجاد «منطقه امن» در شمال سوریه به عمق ۳۰ کیلومتر مجاب کند؛ در عوض پوتین به وی پیشنهاد کرد که به جای ایجاد منطقه امن و اجرای توافق ترکیه و آمریکا، توافق قدیمی سوریه و ترکیه موسوم به «توافق آدنا» را مبنای حل مشکلات و بحران‌های ایجاد شده با دمشق و مساله کردها قرار دهد؛ توافقی که به نوشته الجزیره «تفسیرهای وسیعی» می‌توان از آن کرد.
پیشینه ومفاد توافق آدنا
پیشینه این توافق به سلسله اختلافاتی بر می‌گردد که سوریه و ترکیه را در اواخر قرن بیستم به سمت جنگ پیش برد. فعالیت‌های سیاسی کُردها در قالب گروهک پ.ک.ک.، چگونگی تقسیم آب رود فرات و استان هاتای (اسکندرون) عمده مسائلی بود که دو کشور را رودرروی هم قرار داده بود. حضور «عبدالله اوجالان» در شمال سوریه و پناه گرفتن وی در سوریه تا جایی پیش رفت که ترکیه به طور جد دمشق را به حمله نظامی تهدید و نیروهایش را در مرز با این کشور مستقر کرد و بیم شروع جنگ می‌رفت که با وساطت ایران، مصر و اتحادیه عرب، دو کشور در شهر «آدنا» رو در روی یکدیگر نشستند.
آدنا، پنجمین شهر پر جمعیت ترکیه و شهری در جنوب این کشور است.
در خصوص استان هاتای (اسکندرون) نیز باید گفت این استان در سال ۱۹۳۹ مقارن با آغاز جنگ جهانی دوم، توسط استعمار فرانسه به ترکیه واگذار شد، اما سوریه همچنان اسکندرون را بخش جدای‌ناپذیر خاک خود می‌دانست. طبق توافق «آدنا» دولت سوریه در هر دو مورد، طبق شرایط روز، عقب‌نشینی کرده بود.
طبق این توافق که در ۲۰ اکتبر ۱۹۹۸ و با نظارت ایران و مصر میان ترکیه و سوریه امضاء شد، دو کشور متعهد شدند که از ورود گروههای تروریستی به خاک یکدیگر جلوگیری کنند و ارتش ترکیه نیز اجازه یافت تا برای سرکوب گروههای تروریستی فقط تا عمق پنج کیلومتری وارد خاک سوریه شود و همزمان بتواند تدابیر امنیتی لازم را در صورت تهدید امنیت ملی خود را اتخاذ کند.
دمشق دو روز بعد در بیانیه‌ای به آنکارا یادآوری کرد، کسی که این توافق را نقض کرده، ترکیه است که طی سالهای بحران اخیر، اجازه داده تروریست‌ها از خاکش وارد سوریه شوند.
طبق آن توافق، همچنین دولت سوریه متعهد شده که با تروریستی دانستن حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) هیچ حمایتی از این گروهک نکند و مانع نفوذ عناصر آن به خاک ترکیه شود و بالعکس عناصر این گروهک را مورد تعقیب قرار داده و زندانی کند و همچنین هیچ ادعایی در خصوص استان هاتای نداشته باشد.
با امضای این توافق، فصل طلایی روابط ترکیه و سوریه آغاز شد؛ فصلی که در تاریخ دو کشور بی‌سابقه است و حتی روابط به ارتباطات خانوادگی نیز رسید. ده‌ها توافق و طیف وسیعی از همکاری‌های اقتصادی و امنیتی و سفرهای دو جانبه، شاهدی بر این ادعا است. اما آغاز بحران سال ۲۰۱۱ سوریه و حمایت تمام قد ترکیه از شورشیان و تروریست‌ها و اجازه ترکیه به ترانسفر افراد مسلح به خاک سوریه، روابط دو کشور را به منتهای تنش و خصومت کشاند.
نکته قابل توجه اینکه طبق پیش فرض توافق آدنا، سوریه برای اجرای تعهدات خود جهت ممانعت از نفوذ تروریست‌ها به خاک ترکیه لزوما باید ارتش خود را در مرز با این کشور مستقر کند؛ توافق یاد شده در اینجا برای شرایط حال حاضر دچار ابهام است. اینکه در صورت حضور ارتش سوریه در مرزها دیگر نیازی به ورود ارتش ترکیه تا عمق پنج کیلومتری نیست. مخصوصا اینکه کردهای سوریه نیز اعلام کرده‌اند حاضرند امنیت مرزها را به ارتش سوریه واگذار کنند و خود درون تشکیلات ارتش تعریف شوند.
دولت سوریه در واکنش به سخنان اردوغان در خصوص لزوم اجرای توافق آدنا روز شنبه (ششم بهمن) گفت که دولت ترکیه از سال ۲۰۱۱، از طریق حمایت از تروریسم، تامین مالی و تسهیل رسیدن تروریست‌ها به سوریه یا اشغال خاک سوریه از طریق گروههای تروریستی وابسته به خود یا از رهگذر نیروهای مسلح خود، این توافق را نقض کرده و می‌کند.
دولت سوریه تاکید دارد که فعال کردن این توافق در صورتی انجام خواهد شد که وضعیت در مرزهای بین دو کشور به حالت قبلی بازگردد، نظام ترکیه نیز به این توافق پایبند باشد، از حمایت و تامین مالی و تجهیزت تسلیحاتی و آموزش تروریست‌ها دست بردارد و نیروهای نظامی خود را از مناطقی که در سوریه اشغال کرده، خارج کند تا دو کشور بتوانند این توافق را مجددا اجرا کنند.
استناد به توافق آدنا نشان از درماندگی اردوغان دارد
به نوشته پایگاه خبری شبکه اسکای نیوز عربی، که از امارات برنامه‌های خود را پخش می‌کند، دست یازیدن اردوغان به توافق آدنا، نشان این است که او برای فرار از تنگنای معادلات فعلی سوریه و حفظ آبروی خود، تلاش بسیاری می‌کند.
«شریف شحات» عضو سابق پارلمان سوریه به شبکه اسکای نیوز گفت: اردوغان خواستار اجرای توافق آدنا است اما او اولین کسی بود که با ورود هزاران تروریست به سوریه، این توافق را نقض کرد.
او تاکید کرد که اگر اردوغان می‌خواهد توافق آدنا اجرایی شود باید در وهله اول مرزهای خود را به روی تروریست‌ها برای ورود به سوریه ببندد.
«غسان یوسف» تحلیلگر سیاسی سوری نیز معتقد است که خواسته رئیس‌جمهور ترکیه برای اجرایی شدن توافق با دولت سوریه نشان این دارد که آنکارا پس از سال‌ها تلاش برای براندازی دولت بشار اسد، حال او را به رسمیت می‌شناسد.
او در ادامه به این سوال پاسخ داد که چه شد ترکیه از ایجاد منطقه امن به وسعت ۳۰ کیلومتر، اکنون به اجرای توافق آدنا و حضور در عمق پنج کیلومتری شمال سوریه قانع شده است. به اعتقاد «عسان یوسف» در سایه مخالفت روسیه و سوریه و عدم همراهی آمریکا، ترک‌ها هرگز به خواسته خود برای ایجاد منطقه امن، نخواهند رسید اما با توافق آدنا، حداقل به برخی خواسته‌های خود می‌رسد.
«غسان یوسف» تاکید کرد: اردوغان چیزی در چنته ندارد، او فقط سخنان حماسی می‌گوید اما در نهایت مجبور است تا به جای نفوذ ۳۰ کیلومتری به پنج کیلومتر راضی شود.
