فرش نهاوند دارای برندهای جهانی مانند عشوند، گل حیدر یا سالاری، لچک سفید است که باف انواع فرش‌هاي سنتي نهاوند با طرح‌ها و رنگهاي بديع و زيبا نمايشگر اوج تسلط طراحان و بافندگان بر فن بافت فرش است. چنين است تلفيق رنگهاي سنتي و رنگهاي متنوع ديگر كه به طور هنرمندانه صورت مي‌گيرد، هر چند كه ارزش رنگرزي گياهي قابل مقايسه با رنگرزي شيميايي نيست.
به گزارش تابناک همدان؛ شهرستان نهاوند در زمینه تولید فرش دستباف دارای پتانسیل و ظرفیت بیشماری است و فرش دستباف نهاوند دارای آوازه کشوری و جهانی بوده که بیشتر بافت های فرش دستباف در شهرستان نهاوند به صورت دو زرع و یک زرع و نیم تولید می شود و 99 درصد تولیدات فرش دستباف نهاوند از طریق اتحادیه مرکزی فرش تهران به کشورهای آمریکا، کانادا، آلمان و کشورهای عربی صادر می شود.
شش هزار و 425 نفر در شهرستان نهاوند در حوزه قالیبافی فعالیت دارند که از این تعداد فقط سه هزارو 800 نفر بیمه دارند.
شهرستان نهاوند دارای پنج کارگاه فعال قالیبافی است که 20 الی 200 نفر تحت پوشش و نظارت کارگاه های قالیبافی به صورت غیر متمرکز در این کارگاه ها فعالیت می کنند.
قالي هاي دست باف نهاوند در تجملات زندگي درباري گذشته سهم بسزایی داشت و به همين ملاحظه در چشم فرستادگان و جهانگردان خارجي از جاذبه فراوان برخورداربود تا جایی که رئیس اداره صنعت و معدن و تجارت نهاوند گفت: فرش تولید این شهرستان به علت دارا بودن کیفیت مناسب و طرح ها و نقشه های زیبا، مشتریان بسیاری در کشورهای خارجی دارد و 99 درصد این تولیدات به خارج از کشور صادر می شود.
مجتبی رضایی ادامه داد: فرشهای تولیدی نهاوند از طریق اتحادیه مرکزی فرش تهران و همچنین اتحادیه فرش استان همدان خریداری و از طریق آنان به کشورهای حوزه خلیج فارس،کانادا و آمریکا صادر می شود.
رضایی در مورد سابقه و تاریخ فرش بافی در نهاوند گفت: فرش پا زیریک که در دوره های قدیم و صدر اسلام که نقش و طرح آن الهام گرفته از طبیعت است که نشان می دهد فرش بافی نهاوند با تاریخ و تمدن و فرهنگ این شهر گره خورده است و شهرت قالیهای دستباف نهاوند به گونه ای است که حتی برخی از تولیدات به نام اندازه آنها و به عبارت های فارسی: ذرع و نیم، یا ذرع و چارک و غیره شناخته می شوند.
اما در شهرستان نهاوند گلیم بافی هم طرفداران و حکایت های خاص خود را دارد آنجا که عده ای اوج عشق و هنر و استعداد خود را در بافت یک گلیم به کار می گیرند نقوش گلیم به دلیل تكنیك خاص بافت، بیشتر به صورت اشكال هندسی است، با وجود این محدودیت، آن چنان تنوع و قدرت هنری وسیعی دارد كه حتی در كتب هنری بین المللی دیده شده كه دست باف روستایی ایرانی (كسی كه تحصیلی در زمینه فرم و رنگ ندارد) در مقایسه با كار هنری یك هنرمند (كسی كه تحصیل و تجربه در زمینه هنر دارد) دارای ارزش هنری بیشتری است.
بدین ترتیب تاریخ پیدایش هنر گلیم بافی و قالی بافی در ایران حدوداً بین ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد تعیین شد. از آنجایی كه گلیم زودتر از قالی بافته شده تاریخ گلیم بافی به ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد عنوان شده است.
کاظم خویشوند رئیس اتحادیه تعاونی تولید کنندگان فرش دستباف نهاوند است که سال تأسیس این تعاونی را سال 1374 ذکر کرده و اضافه می کند در حال حاضر نزدیک به شش هزار نفر عضو این تعاونی بوده و92 درصد آنها زن هستند.
خوبشوند وظیفه این تعاونی را تهیه و توزیع مواد اولیه تولید فرش در بین کارگاه های قالی بافی و پیگیری طرح های توسعه و گسترش قالی بافی و اخذ وام و تسهیلات ذکر می کند و می گوید در شهرستان نهاوند سالانه شش هزار متر مربع فرش تولید می شود که مستقیم از طرف اتحادیه تهران به خارج از کشور صادر می شوند.
وی ادامه داد: بن مايه فرش های دستباف نهاوند استوار بر سنت هاي كهن است و در تار و پود آن ها آرمان هايي عجين گشته كه از ديرباز در زبان و ادبيات و والاترين ميراث هاي معنوي اين نژاد حرمت داشته و پاسداري شده است.
مژگان محبی یکی از قالیبافان این شهرستان گفت: از سال 80 با دار قالی آشنا شدم و از سال 85 شروع به فعالیت حرفه ای کردم اما استعداد و زحمت و تلاش ما در میان کوچه پس کوچه های بی نام نهاوند و کارگاه های کوچک و بدون امکانات این چنین گم شده است و انگار هر چه فریاد می کشیم مسئولین فرصتی برای شنیدن ندارند چه برسد به پیگیری.
محبی می گوید: چهار سال است به دنبال وام و تسهیلات مشاغل خانگی برای گسترش کارگاه و تجهیز آن هستم اما همه زحمات و پیگیری من همانند آب در هاوان کوبیدن است .
وی در حالیکه دار قالی و فرش در حال بافت خود را نشان می دهد گفت: هر تار و پودی که گره می خورد یک دنیا عشق و علاقه پشت آن است فرش با انسان حرف می زند.
مژگان محبی بیشتر در تولید فرش معروف و تاریخی عشوند یا همان گلدانی و سالاری فعالیت دارد و می گوید سالانه 20 تخته در اندازه های یک و نیم متری تولید می کند.
محبی اضافه می کند: فرش دستباف نهاوند در حال حاضر از یک پود به دو پود تبدیل و قیمت آن دو برابر شده است.
از خانم محبی خداحافظی می کنیم و به کارگاه مریم پشت کوهی می رویم که 20 سال است در کار تولید فرش دستباف فعالیت دارد و از سال 1382 کارگاه تولید و آموزش فرش بافی تأسیس کرده است. او از دوره های آموزشی 45 روزه سخن می گوید که در هر دوره 15 نفر شرکت می کنند.
پشت کوهی فعالیت خود را در بافت تابلو فرش تبریزی و عشوندی عنوان می کند و علت اینکه تابلو فرش را بیشتر انجام می دهد توضیح می دهد که زحمت و وقت کمتری داشته و سود بیشتری نصیبمان می شود.
وی از چله کشی، ساده بافی، زنجیر بافی، شیرازه بافی و .. بعنوان مراحل بافت فرش نام می برد و از مرحله پود نازک بعنوان مشکل ترین مرحله بافت فرش نام می برد.
مریم پشت کوهی از باب گلایه و شکایت می گوید: در نهاوند به صنایع دستی مخصوصا فرش بافی توجهی نمی شود کمبود اعتبار و تسهیلات ما را به شدت آزار می دهد و این همه وعده و وعید مسئولان در مورد حمایت از صنایع دستی و مشاغل خانگی شعاری بیش نیست. چند سال است از ارائه تسهیلات و پرداخت وام به ما خبری نیست و در چندین مورد هم اگر کسی موفق می شود هفت خوان رستم را طی کند و به بانک برسد بانک چنان بلایی به سرش می آورد که از گرفتن وام و تسهیلات ابراز ندامت کند و با عذر خواهی قید وام گرفتن را بزند.
با این شرایط و در حالی که مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در گزارشی مشکلات صنعت فرش دستباف را در قالب سه محور تامین مواد اولیه، تولید فرش و توزیع و بازاریابی و فروش، مورد بررسی و تحلیل قرار داده است که برای برون رفت از این مشکلات ، تدوین استراتژی میان مدت و بلندمدت توسط وزارتخانه های جهاد کشاورزی و صنعت، معدن و تجارت لازم و ضروری به نظر می رسد.
مسئولین باید توجه داشته باشند که فرش دستباف یکی از مهمترین محصولات صادراتی نهاوند از سالیان دور به عنوان نماد معرفی کشور و یکی از شاخص های شناخت فرهنگ مردم و تمدن استان همدان به شمار می رود.
توسعه و رونق این صنعت، آثار مثبتی بر اقتصاد استان و شهرستان نهاوند خواهد داشت. ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم ، ایجاد ارزش افزوده و درآمد ارزی و افزایش صادرات و همچنین رونق و توسعه زندگی روستایی از مزیت های این صنعت است.
بررسی وضعیت تولید و صادرات فرش دستباف نهاوند نشان می دهد در صورتی که از این صنعت حمایت های لازم و مناسب به عمل نیاید، در آینده نزدیک با وجود شهرهای رقیب تولیدکننده این محصول ، شاهد افول این صنعت در شهرستان نهاوند و از دست دادن بازارهای خارجی خواهیم بود.
